الگوی غلط توسعه در ۷۰ سال گذشته عامل ایجاد بحران آب

 

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، «عیسی بزرگ‌زاده» امروز (سه‌شنبه، ۲۶ فروردین) در جلسه هم اندیشی عباس علی‌آبادی وزیر نیرو با مدیران مسئول و سردبیران رسانه‌های رسمی کشور که با حضور الیاس حضرتی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت، محمد گلزاری دبیرشورای اطلاع رسانی دولت و محمدرضا نوروز پور معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد برگزارشد، گفت: از نظر تئوری در ۶۰ – ۷۰ سال گذشته به صورت مستمر آب در اختیار هر ایرانی کاهش یافته به طوری که از ۱۳۰ میلیون متر مکعب به ۱۰۳ میلیون متر مکعب رسیده است.

سخنگوی صنعت آب کشور افزود: به طور کلی مجموع آب در دسترس برای هر ایرانی که می‌تواند به صورت سطحی یا زیرزمینی مورد بهره‌برداری قرار گیرد رو به کاهش است.

وی ادامه داد: سرانه آب کشور از سال ۱۳۳۵ تا ۱۴۰۰ از حدود ۷۰۰۰ متر مکعب به ۱۲۰۰ متر مکعب رسیده است که دلیل آن کاهش منابع آب در کنار افزایش جمعیت به شمار می‌رود.

سخنگوی صنعت آب کشور، معیار بین‌المللی سرانه مصرف آب را ۱۷۰۰ مترمکعب عنوان و تصریح کرد: بر این اساس مرز تنش آبی بر اساس استاندارد‌های جهانی ۱۷۰۰ مترمکعب است؛ اگر متوسط سرانه آب مصرفی کشور کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب باشد به این معناست که کشور در تنش آبی قرار دارد. بر این اساس ۱۰۰۰ مترمکعب فقر آبی و ۵۰۰ مترمکعب فقر مطلق آبی است.

بزرگ‌زاده تصریح کرد: بر اساس این آمار، حتی چنانچه میزان بارندگی کشور در سال آبی نرمال باشد باز هم با وجود کاهش منابع آبی در شرایط تنش آبی قرار داریم.

سخنگوی صنعت آب کشور همچنین یادآور شد: سرانه ۱۲۰۰ متر مکعب کشور به صورت میانگین برای کل کشور بیان می‌شود این در حالی است که این عدد در جای جای کشور متفاوت است. به طور مثال در سلسله جبال زاگرس و البرز این عدد بالاست، اما در فلات مرکزی حدود ۶۰۰ مترمکعب است که منجر به فقر آبی شده است.

وی با اشاره به واقعیت‌های اقلیمی کشور که با کاهش منابع آبی همراه شده است، اظهار کرد: مدیریت آب امروز نسبت به سال‌های گذشته بر اساس این مبنا بسیار سخت‌تر شده است و علت این است که بارش متوسط کشور ۲۴۰ میلی متر در کشور است و نمی‌توان آن را با یک کشور اروپایی با متوسط بارندگی ۲۰۰۰ میلی‌متر مقایسه کرد.

 

سخنگوی صنعت آب کشور بیان کرد: «آب» در وزارت نیرو خلاصه نمی‌شود؛ در حوزه کلان آب همه دستگاه‌ها از جمله وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداری‌ها، سازمان برنامه، مجلس شورای اسلامی، سازمان حفاظت محیط زیست و... در برابر الگوی غلط توسعه‌ای ۶۰ – ۷۰ سال اخیر دخیل و مسئول هستند.

وی با بیان اینکه ۷۰ درصد دشت‌های کشور ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند، ابراز داشت: بر اساس قانون و استاندارد حتی نباید یک قطره آب از این دشت‌ها برداشت شود؛ این در حالی است که در چنین شرایطی باید به دنبال پایداری در منابع آب کشور باشیم تا زیست بوم کشور حفظ شود.

سخنگوی صنعت آب کشور یادآور شد: هم اکنون ۳۵۹ دشت از ۶۰۹ دشت کشور با پدیده فرونشست رو‌به‌رو شده به طوری که امروز به جایی رسیده که خانه و خیابان‌های کشور را تهدید می‌کند.

وی اراده پولادین در حاکمیت را نخستین گام در جهت حل این مشکلات برشمرد و گفت: امید است با کمک رسانه‌ها فرهنگ سازی انجام شود و باید بدانیم آب کشور راه حل ساده‌ای ندارد و دیگر نمی‌توان با گل‌گاوزبان و آسپرین مشکل آب کشور را حل کرد؛ این مساله امروز نیاز به انجام عمل قلب باز دارد و همه باید هزینه‌های آن را پرداخت کنیم تا زیست بوم کشور حفظ شود.

بزرگ‌زاده افزود: وزارت نیرو فقط بخشی از مسئولیت تصمیم حوزه آب را بر عهده دارد. در این میان نقش قانون‌گذار بسیار موثر است؛ زمانی که قیمت هر متر مکعب آب زیرزمینی از ۴۰۰ متر با برق رایگان به ۳۰ تومان می‌رسد، باید گفت که قانون‌گذار نیز در الگوی توسعه موثر است.

وی با بیان اینکه ۷۰ تا ۷۵ درصد کشور خشک، نیمه خشک و فرا خشک است، ابراز داشت: در ۷۰ سال گذشته برای ایجاد شغل ساده‌ترین روش را مبنی بر کشاورزی معیشتی انتخاب کردیم.

سخنگوی صنعت آب کشور ۸۶ درصد مصرف آب را در بخش کشاورزی کشور اعلام کرد و در این زمینه اضافه کرد: ۷۰ درصد زمین‌های کشاورزی کشور زیر ۵ هکتار است و اراضی کمتر از ۵ هکتار را اصلا نمی‌‍شود مکانیزه کرد.

وی با بیان اینکه عبور از این مشکلات و چالش‌ها ساده نیست، یادآور شد: این مسائل با مسئولان رسانه‌ها مطرح شد تا اینکه راهکاری برای عبور از این مشکلات دریافت و کمک شود این امر تبیین و اراده‌ها پیرامون آن جمع شود.

 

بزرگ‌زاده به تشریح آخرین وضعیت منابع آبی تا امروز پرداخت و گفت: کشور باید تا ۲۴ فروردین ۲۰۳ میلی‌متر متوسط کشور بارش دریافت می‌کرد، اما این عدد امروز ۱۳۱ میلی‌متر ثبت شده است؛ به عبارت دیگر ۳۵ درصد بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته کاهش یافته است.

وی با تاکید بر اینکه امید است بارش‌های اخیر سوء تفاهم بهبود منابع آبی را ایجاد نکند، افزود: کشور امروز در پنجمین سال پیاپی خشکسالی به سر می‌برد.۴۵ درصد بارش‌ها را از فصل زمستان دریافت می‌کنیم و با وجود اینکه بارش‌های زمستانه غیر نرمال بوده بنابر این بارش‌های بهاره نمی‌تواند آن را جبران کند.

بزرگ‌زاده به وضعیت نامناسب سطح بارش‌های برفی در کشور اشاره کرد و توضیح داد: هم‌اکنون هم سطح برف و نیز آب معادل برف، عمق و چگالی آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

سخنگوی صنعت آب کشور یادآور شد: ورودی سد‌های کشور نسبت به سال گذشته کاهش یافته است البته تلاش شد خروجی‌ها نیز مدیریت شود.

وی بیان کرد: یکی از مشکلات رایج ما این بوده که بیش از ۸۰ درصد تصمیمات آب کشور توسط نهاد دولت، مجلس و قوه قضائیه انجام می‌شود؛ این در حالی است که باید نقش نهاد دولت کاهش یابد و در عوض نهاد بازار و اجتماع بیش از پیش نقش پررنگ‌تری را ایفا کنند.

 

وی در این زمینه با تاکید بر اهمیت حکمرانی محلی در صنعت آب کشور، ادامه داد: باید آب در مقیاس محلی مدیریت شود. استقرار حکمرانی محلی آب با همکاری مردم کمک شایانی را به رفع این مساله خواهد کرد.

بزرگ زاده در تعریف ناترازی آب گفت که کفه ترازوی مجموع مصارف آب سنگین‌تر از مجموع منابع آبی کشور است. افزایش منابع آبی و باربرداری از بخش مصارف، استراتژی و راهبرد وزارت نیرو است.

سخنگوی صنعت آب کشور با تاکید بر اینکه وزارت نیرو متعهد به امنیت غذای است، اضافه کرد: منطبق با قانون برنامه هفتم توسعه و سند ملی امنیت دانش بنیان غذایی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، کشاورزی معیشتی و با راندمان پایین رد می‌شود و در صورت اجرا اتفاقات خوب در بخش صنعت رخ می‌دهد؛ بر اساس آن باید حقابه محیط زیست حداقل سه برابر شود که منجر به پایداری محیط زیست پایدار خواهد شد.

 

بزرگ‌زاده در ادامه به برنامه راهبردی – عملیاتی بخش آب جهت تسکین ناترازی پرداخت و گفت: تامین و عرضه آب در ۱۳ اقدام، مدیریت مصرف و تقاضا در ۲۲ اقدام، حفاظت از منابع آب در سه اقدام، مدیریت مخاطرات آبی در دو اقدام و اصلاحات نهادی و بهبود فضای کسب و کار در ۹ اقدام تعریف شده است.

وی معین شدن و مشخص کردن ابزار کاربردی برای پیشبرد این اهداف را بسیار مهم برشمرد و افزود: در این راستا ۴۹ اقدام ابزار طراحی شده است، برای نمونه می‌توان به اصلاح مقررات ساختمان اشاره کرد باید در این زمینه بین آب خاکستری نشات گرفته از آشپزخانه و آب سیاه نشات گرفته از سرویس بهداشتی تفاوت قائل شد و مقررات اصلاح شود.

سخنگوی صنعت آب کشور همچنین به اقدامات در حوزه اصلاحات نهادی و بهبود فضای کسب و کار اشاره و اضافه کرد: اصلاح اقتصاد آب، اصلاح ساختار آب، استقرار سند سازوکار مدیریت حوضه‌ای آب کشور، مطالعات جامع حوضه آبریز، استقرار مدیریت مشارکتی، ارتقای مطالعات آمایش سرزمین و ... در این رسته جای می‌گیرد.

وی با اشاره به تعریف تابلوی راهبرد ترکیبی بخش آب وزارت نیرو در دولت چهاردهم یادآور شد: اقدامات این مهم طراحی شده و در ۶ ماه گذشته بند‌های خوبی برای این امر در شورای عالی آب دریافت کرده‌ایم. برای پیشبرد کار‌های بزرگ حمایت مجلس شورای اسلامی را نیاز داریم.

بزرگ‌زاده افزود: با پیشبرد نقشه راه آب، امنیت غذایی به خطر نخواهد افتاد؛ حجم اقتصاد کشاورزی با نرخ رشد ۲.۵ درصد ۱.۷ برابر خواهد شد. حجم اقتصاد صنعت با رشد ۴.۲ درصد ۲.۲ برابر و نیز حجم اقتصاد خدمات با نرخ ۴.۴ درصد ۲.۶ برابر می‌شود.

سخنگوی صنعت آب کشور در پایان به برگزاری جشنوارگان آب در گستره فرهنگ و هنر اشاره و خاطرنشان کرد: این امر یک اقدام از ۴۹ اقدام است که با هدف تقویت ابعاد غیرفنی و قوه الهام در شخصیت دستگاه‌های اجرایی و کارشناسان آب، ایجاد خلاقیت، افزایش جامع نگری، نرم خویی، تحمل پذیری و روحیه کار جمعی، شبکه سازی گسترده برای صیانت از آب بین کارشناسان و مراجع فرهنگی، قدردانی و احترام به آب و افزایش آگاهی‌های عمومی درباره آب، مشارکت همگانی در مدیریت مصرف و تقاضای آب، تعمیق همبستگی در میان مردمان ساکن در پهنه ایران فرهنگی و بهبود دیپلماسی آب برگزار می‌شود.