وزارت صمت متولی ارائه مجوز خرید مواد اولیه در بورس کالا

آقای صادق قَویم در مصاحبه با خبرنگار تحریریه صنعت خبرگزاری صدا و سیما با اعلام این خبر گفت: اگر مشتری یا مصرف کننده محصولی را از بورس کالا خریداری می کند و در بازار غیر رسمی به فروش می‌رساند، به طور حتم پروانه بهین یاب آن مشکل دارد بنابراین باید پالایش شود.

وی ادامه داد: با همکاری وزارت صمت، سهمیه برای خرید محصولات مس، بر اساس میزان تولید، ثبت فاکتور، فروش در بورس و یا ثبت فاکتور در سامانه جامع تجارت، تعیین می‌شود؛ امیدواریم این اتفاق برای محصولات پتروشیمی هم بیفتد تا اگر سهمیه‌ی خریداری بالاتر از مقدار واقعی ظرفیت سنجی شده، پالایش شود تا مصرف کننده واقعی به مواد اولیه بیشتری دسترسی داشته باشد.

مدیر نظارت بر بازار بورس کالا با تاکید بر اینکه متولی به روز رسانی منظم و دوره‌ای سامانه بهین یاب، وزارت صمت است گفت: بورس کالا سهمیه‌ها را به صورت روزانه از سامانه بهین یاب دریافت می‌کند، ممکن است سهمیه‌ها هر روز به دلیل فعالیت بیشتر یا غیر فعال شدن در حال تغییر باشد.

قویم با تاکید بر اینکه شرکت‌ها و مشتریان از طریق سامانه بهین یاب به بورس کالا معرفی میشوند گفت: بورس کالا واسطه میان فروشنده و خریدار نیست بلکه بستر معاملاتی است؛ بنابراین وقتی شرکتی از طریق سامانه بهین یاب به بورس کالا معرفی می‌شود از نظر ما مصرف کننده و تولید کننده واقعی است ضمن اینکه بورس کالا صلاحیت و ابزاری برای صحت سنجی واقعی و غیر واقعی بودن مشتری ندارد.

وی گفت: مشتریان بورس کالا متفاوت هستند؛ بعضی از مشتریان به اصطلاح " مشتریان خرد" هستند که سهیمه این مشتریان در سامانه بهین یاب عدد کمی است، اگر به هر دلیلی این مشتریان نتوانند از بورس کالا خریداری کنند بورس کالا سهمیه آنها را تجمیع می‌کنند و بعد در اختیار مشتری قرار میدهد همچنین بورس، تعاونی‌هایی را به همین منظور ایجاد کرده که اگر مصرف کننده به هر دلیلی امکان خرید از بورس کالا را نداشته باشد با انتقال سهمیه بهین یاب مشتری به تعاونی، مصرف کننده بتواند با مراجعه به آنجا، مواد مورد نیاز خود را تامین کند.

قویم درباره رفع ناترازی و راهکار عرضه مناسب محصولات هم گفت: ابزار عرضه تلفیقی راهکار مناسبی است، به طور نمونه در عرضه تلفیقی پت بطری، اتفاق مناسبی افتاد و در دو ماه، ۳۷ درصد قیمت معاملات پت بطری کاهش یافت.

مدیر نظارت بر بازار بورس کالا گفت: در بلند مدت هم چاره ایی به غیر از اینکه صنایع بالا دستی را متناسب با صنایع پایین دستی گسترش دهیم نداریم. 

قویم همچنین درباره میزان عرضه محصولات پتروشیمی در ما‌های پایانی سال گفت: مقادیر عرضه در دو ماهه پایانی سال ۱۴۰۳ به دلیل ناترازی انرژی و قطعی گاز، با نوسان همراه بود، به ویژه مجتمع‌های پتروشیمی در روز‌های پایانی سال گذشته با مشکلاتی جدی مواجه شدند.

وی درباره اینکه آیا پتروشیمی‌ها کف عرضه خود را در بورس رعایت می‌کنند یا نه؟ گفت: بر اساس مفاد دستورالعمل تنظیم بازار محصولات که در سال ۱۳۹۹ مصوب شد، اگر یک شرکتی پتروشیمی کف عرضه را رعایت نکند بورس کالا مکلف است، به صورت منظم و هفتگی اطلاع رسانی کند.

قویم گفت: اگر متولی توسعه صنعت پتروشیمی (شرکت NPC) به این نتیجه برسد که کف عرضه از نظر فنی، توجیهی ندارد وارد فرایند رسیدگی می‌شود و بورس کالا موظف است وضعیت عرضه محصولات، گزارش رعایت کف عرضه و همچنین عدم رعایت کف عرضه را به صورت منظم و هفتگی به شرکت NPC و سایر نهاد‌هایی که نقش رگولاتور (تنظیم گر) دارند اطلاع رسانی کند.

وی افزود: در هفته‌های پایانی سال، به علت مشکلاتی از جمله نقص فنی و تامین نشدن خوراک شرکت‌های پتروشیمی؛ رعایت نشدن کف عرضه محصولات، توسط شرکت NPC تایید شده است.

قویم گفت: بورس کالا یک بستر معاملاتی است و طبق دستور العمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی، وظایفی بر عهده دارد از جمله انجام معاملات در بستر شفاف بورس کالا، اطلاع رسانی و ارائه اطلاعات به نهاد‌های تصمیم گیرنده (رگولاتور) و نهاد‌های نظارتی که در حال انجام است و هر گزارشی که مبنی بر عدم رعایت کف عرضه محصولات باشد قطعا با تایید شرکت NPC بوده است.

مدیر نظارت بر بازار بورس کالا درباره درصد رقابت عرضه محصولات پتروشیمی هم گفت: رقابت‌ها باید کالا به کالا بررسی شود و نمی‌توان به صورت کلی بیان کرد؛ هم اکنون، در محصولات پلیمری از نظر درصد رقابت، چالش خاصی وجود ندارد، اما در مواردی از محصولات شیمیایی، به دلیل نامناسب بودن عرضه و تقاضا و قیمت پایه، ممکن است درصد رقابت بالاتری ثبت شود.

قویم با بیان اینکه اگر نوسان معاملات محصولی غیر عادی باشد بورس کالا، وارد عمل می‌شود گفت: بورس کالا با در نظر گرفتن میزان عرضه و تقاضا و اتفاقاتی که در بازار می‌افتد اگر به این نتیجه برسد که کشف قیمت و نوسان معاملات توجیهی ندارد، می‌تواند معاملات را تایید نکند.

وی گفت: اگر معاملات محصولی تایید نشود بورس کالا در اولین فرصت، عرضه جبرانی آن محصول را انجام می‌دهد و حجم عرضه‌ها را مدیریت می‌کند. 

قویم گفت: طبق دستور العمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی، موارد عدم عرضه باید اطلاع رسانی شود، اما در مواردی مانند تعمیرات واحد‌های تولیدی و یا توقف‌های ناگهانی، زمان برای اطلاع رسانی وجود ندارد و در این موارد، تعامل می‌کنیم تا هر چه سریعتر به بازار اطلاع رسانی شود.

وی درباره روند عرضه محصولات هم گفت: عرضه کننده ها، محصولات را به بورس کالا اعلام می‌کنند در صورتیکه مطابق با قوانین و مقررات بورس کالا باشد، بورس کالا محصولات عرضه شده آنها را تایید می‌کند و اسامی محصولات روی تابلو بورس اطلاع رسانی می‌شود، از طرفی هم خریدارانی که مجوز برای خرید محصول دارند وارد بازار می‌شوند و طی فرایند رقابتی، از تقابل عرضه و تقاضا، قیمت شکل می‌گیرد.

مدیر نظارت بر بازار بورس کالا گفت: بورس کالا قرار نیست با فروشنده و خریدار برخورد کند، زیرا وظیفه بورس طبق دستور العمل و قوانین مصوب، انجام معاملات در بستر شفاف رقابتی و ارائه اطلاعات به مراجعه متولی صنعت است.

وی گفت: در همه بازارها، اعم از بازار‌های سنتی، بازار‌های جهانی و بورس کالا، فرایند کشف قیمت و دسترسی به محصولات، به چند فاکتور در هم تنیده بستگی دارد، که مهمترین فاکتور، مسئله عرضه و تقاضاست.

قویم در رابطه با مسئله تقاضا هم با بیان اینکه در چند سال گذشته، در حوزه صنایع پایین دستی، توسعه مناسبی اتفاق افتاد، گفت: صنایع پایین دست می‌تواند محصولی با ارزش افزوده بالاتر تولید و اشتغالزایی بیشتری ایجاد کند بنابراین وقتی صنایع پایین دست توسعه یابد به تناسب، به خوراک بیشتری نیاز دارند.

وی اضافه کرد: در صنایع بالا دست، فرایند توسعه ایِ متناسب با ظرفیت مورد نیاز صنایع پایین دست اتفاق نمی‌افتد، بر این اساس، در مورد خیلی از محصولات پتروشیمی، عدم تناسب میان عرضه و تقاضا رخ می‌دهد، بنابراین وقتی عدم تناسب وجود داشته باشد طبیعتا هر کس نمی‌تواند به اندازه نیازش کالا خریداری کند. 

مدیر نظارت بر بازار بورس کالا گفت: با اقداماتی که بورس کالا با همکاری نهاد‌های مربوط، انجام می‌دهد تلاش می‌کنیم میزان دسترسی مجتمع‌های پایین دست را به محصولات پتروشمی به حداکثر برسانیم.

قویم افزود: معاملات محصولات پلیمری از طریق بورس کالا در سال ۱۳۹۵ حدود ۲ و نیم میلیون تن بود، اما این عدد در پایان سال ۱۴۰۳ به ۵ میلیون تن رسید، این یعنی دسترسی صنایع پایین دست به محصولات پتروشیمی، دو برابر شده است؛ اما به دلیل اینکه میان سرعت توسعه صنایع پایین دست و صنایع بالا دست عدم تناسب وجود دارد، همین مسئله سبب شده بعضی از خریداران نتوانند مواد اولیه مورد نیازشان را به صورت کامل تحویل بگیرند.

وی همچنین گفت: زمان بر بودن، نیاز به سرمایه بیشتر و تاثیر تحریم ها، باعث شده سرعت توسعه صنایع بالا دست به میزان صنایع پایین دست نباشد.