راهکار‌هایی برای افزایش خیر و برکت در زندگی

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، از مهمترین مسائل فرهنگ بشری، «خیر» و «برکت» است که همه انسان‌ها با هر عقیده و اندیشه دینی، خواستار آن دو در زندگی خویش اند و همواره در پی فراهم آوردن زمینه‌های پیدایش آن‌ها و رفع موانع تحقّق آن‌ها هستند. از سوی دیگر، اسلام، چیزی نیست جز دعوت به «خیر (نیکی)» و آماده سازی اسباب و زمینه‌های آن و نیز برکندن ریشه‌های موانع تحقّق آن در جهت هموار کردن راه رسیدن به آن. از این روست که در قرآن و حدیث، شاهد کاربرد مکرّر «خیر» و «برکت» در همه زمینه‌های اعتقادی، اخلاقی، عملی، سیاسی و اجتماعی هستیم.

برکت چیست و چگونه می‌شود چیزی اعم از مادی و معنوی دارای برکت شود؟ و اگر چیزی دارای برکت شود چه اتفاقی می‌افتد؟

برکت به معنای پایداری خیر الهی در چیزی و رشد و افزایش آن و درخواستی است که هر انسان مومن از خدا دارد. بار‌ها یکی از دعا‌هایی که در حق شما شده و یا شما در حق دیگری کرده اید، این بوده است: خدا به زندگی شما برکت دهد!، خدا در مالت برکت دهد! خدایا در زندگی و مالم برکت ده! اما این که چگونه می‌توان به زندگی و چیزی برکت داد، مساله‌ای است که هر مومنی دوست دارد تا علل و عوامل آن را بشناسد؛ زیرا می‌داند برکت در هر چیز به معنای پایداری خیر و رشد و بهره گیری بهینه و کامل از آن است. خداوند علاوه بر آنکه بسیاری از نعمات خود را با تعبیر «مبارک» در قرآن کریم یاد کرده، به زیبایی به اصل برکت اشاره کرده و می‌فرماید: وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقری آمَنوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ؛ و اگر مردم شهر‌ها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعا برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان می‌گشودیم.

علامه طبرسی در تفسیر این آیه می‌نویسد: خداوند می‌فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما در‌های برکات و خیرات تکامل بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به وجود آمدن میوه‌ها نازل گردانیم.

در برکت، جنبه الهی و معنوی هم بسیار تأثیرگذار است و به فزونی، تعالی و ماندگاری نعمت کمک کرده و در نهایت، انسان را به سلامت دنیوی و سعادت اخروی نزدیک می‌سازد. این موضوع در بیانات امام رضا (علیه السلام) هم از جهات گوناگونی مطرح شده و آن حضرت در بیانات مختلفی این اصل مهم زندگی اجتماعی بشر را یادآور شده اند.

در این مجال می خواهیم بررسی کنیم که آموزه‌های دینی چه چیز‌هایی را موجب برکت در زندگی می‌دانند؟

عوامل خیر و برکت در زندگی

خداوند می‌فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما در‌های برکات و خیرات تکامل بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به وجود آمدن میوه‌ها نازل گردانیم. برخی از عوامل خیر و برکت در زندگی فردی و اجتماعی عبارت است از:

۱- ایمان و تقوا

در قرآن و حدیث به اثر عمیق ایمان و تقوا در زندگى مادى انسان ها، اشاره شده است: (مائده، ۶۶؛ طلاق، ۲ - ۳)
«و اگر اهل شهر‌ها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکارى پیشه می‌کردند، یقیناً [درهاىِ]برکاتى از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم، ولى [آیات الهى و پیامبران را]تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالى که همواره مرتکب می‌شدند [به عذابى سخت]گرفتیم». (اعراف، ۹۶)
امام على (علیه السلام): «شما را به تقوای الهی، سفارش می‌کنم ...؛ زیرا هرکس تقوا پیشه کند، سختی ها، پس از آنکه نزدیک شده اند، از او دور می‌شوند ... و رحمت، پس از آن که رمیده است، به او مهربان می‌گردد و [چشمه]نعمت ها، پس از آن که خشکیده، بر او جوشان می‌شود و [بارانِ]برکت، پس از آن که نَم نَم گشته است، بر او سیل آسا می‌گردد». (سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص ۳۱۲ - ۳۱۳)

۲- عدالت ورزی

امام على (علیه السلام) می‌فرمایند: «به سبب عدالت، برکت‌ها افزونى می‌یابند» (لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص ۱۸۸)
امام صادق (علیه السلام) نیز می‌فرمایند: «اگر میان مردم دادگرى شود، همه بی نیاز می‌شوند، آسمان روزى خود را فرو می‌ریزد، و زمین به اذن پروردگار متعال، برکت خویش را بیرون می‌آورد» (الکافی، ج ۳، ص ۵۶۸)

۳- صله رحم

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نیز می‌فرمایند: «هر کس خوش دارد که عمرش طولانى و روزی اش فراوان شود، تقوای الهی پیشه کند و صله رحم نماید» (کوفی اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، ص ۳۹)
همچنین امام على (علیه السلام) می‌فرمایند: «برترین چیزى که وسیله جویان به آن متوسّل می‌شوند، ایمان به خدا و پیامبرش ... و صله رحم است، که مایه فزونى ثروت و تأخیر افتادن اجل است» (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۰۵)

۴- اطعام

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «برکت، به خانه اى که از آن به مردم نیکى برسد، سریع‌تر می‌رسد تا فرو رفتن تیغ در کوهان شتر یا رسیدن سیل به پایان [مسیرِ]خود» (الکافی، ج ۴، ص ۲۹)

۵- سلام دادن به هنگام ورود به خانه

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «هر گاه یکى از شما به خانه خود وارد می‌شود، سلام کند؛ چرا که برکت می‌آورد و فرشتگان با آن، مأنوس می‌شوند» (شیخ صدوق، محمد بن على، علل الشرائع، ج ۲، ص ۵۸۳)

۶- راست گویی در معامله

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «هرگاه دو معامله گر راست بگویند، به هر دوى آنها، برکت داده می‌شود؛ و هر گاه دروغ بگویند و خیانت کنند، به هیچ کدامشان برکت داده نخواهد شد» (الکافی، ج ۵، ص ۱۷۴)

۷- قناعت

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «قناعت، برکت است». (کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، ص ۱۶۰)

دعا و ارتباط با خداوند، برکت‌های زندگی را زیاد می‌کند. احترام به بزرگ تر‌ها نیز در افزایش رزق و روزی تأثیرگذار است.

۸- راضى بودن انسان از تقدیر خداوند

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «هر کسى روزی اى دارد که ناچار به او خواهد رسید. پس هر کس به آن راضى شود، برایش پربرکت و کافی خواهد بود و هر کس به آن راضى نباشد، نه برکت خواهد یافت و نه او را بس خواهد بود. روزى، در پى انسان است، آن گونه که اجلش در پى او است». (دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص ۳۴۲)
البته موارد دیگری نیز برای کسب برکت وجود دارد که در این نوشتار به همین مقدار بسنده می‌شود.

رابطه معنویت و برکت

آن گاه که در سایه سار معنویت و تقوا، برکات معنوی بر مردم باریدن گیرد، برکت‌های مادی نیز کم کم رخ می‌نمایند و در این گونه موارد ظاهر می‌شوند:

۱- فزونی در نان و غذا: رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «گرده‌ها و قرص‌های نان خود را کوچک بگیرید؛ زیرا با هر قرص کوچک نانی، برکت وجود دارد.»

۲- برکت در مال: با بخشش و انفاق مال، برکت مال فزونی می‌یابد و علی علیه السلام هم در اهمیت این امر می‌فرماید: «برکة المال فی الصدقه».

۳- فرزند صالح: داشتن فرزندان صالح، از مظاهر خیر و برکت است. امام باقر علیه السلام درباره خیرآوری فرزند می‌گوید: «هیچ فرزندی بر عبدالمطلب هدیه نشد که برکتش از علی علیه السلام بیشتر باشد؛ مگر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله»
این برکت‌ها در سایه عبادت و حق گرایی و وظیفه شناسی تداوم می‌یابد. دعا و ارتباط با خداوند، برکت‌های زندگی را زیاد می‌کند. احترام به بزرگ تر‌ها نیز در افزایش رزق و روزی تأثیرگذار است.

در برخی روایت‌ها نیز آمده است: «سه چیز است که در آن برکت وجود دارد: معامله مدت دار، قرض به هم دادن و مخلوط کردن گندم و جو برای مصرف خانه، نه برای فروش».

منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت سماموس
سایت حوزه
شیعه نیوز