رفتار امام رضا علیه السلام در ارتباط با خانواده و اجتماع چگونه بود؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، امام رضا علیه السلام در طول عمر و بویژه دوران امامت خود نمونه عملی برای مسلمانان هستند بویژه مردم مسلمان ایران که حرم رضوی این امام همام در کشورشان قرار دارد.

امروز ۲۳ ذی القعده به روایتی مصادف است با شهادت امام رضا علیه السلام در ۲۰۲ هجری قمری
علی بن موسی الرضا (ع) هشتمین امام شیعیان است که بیست سال امامت ایشان با دوران خلافت هارون الرشید و مامون همزمان بود.
سیره رضوی
سیره عبادی:

در سیره عملی امام رضا (ع) آمده است که آن حضرت در مناظرات علمی که بزرگان ادیان و فرق در آن حضور داشتند، به مجرد شنیدن صدای اذان، جلسه را ترک می‌کرد و در پاسخ به درخواست حاضران برای ادامه بحث علمی، فرمود: نماز می‌گزاریم و بازمی‌گردیم.
 گزارش‌هایی از عبادت‌های شبانه و شب زنده‌داری ایشان نقل شده است.
هنگامی که امام رضا (ع) پیراهن خود را به دعبل خزاعی هدیه داد به او فرمود: از این پیراهن محافظت کن که من با آن، هزار شب، در هر شب هزار رکعت نماز خوانده‌ام و با آن هزار بار قرآن را ختم کرده‌ام.
 سجده‌های طولانی آن حضرت نیز گزارش شده است.

سیره اخلاقی: 
نمونه‌های فراوانی از برخورد نیک امام در معاشرت با دیگران نقل شده است. رفتار محبت‌آمیز و همسفره شدن امام با بردگان و زیردستان حتی پس از ولیعهدی، نمونه‌ای از این گزارش‌ها است.
 ابن شهر آشوب نقل کرده است که روزی امام به حمام رفت و یکی از حاضران که امام را نمی‌شناخت از ایشان خواست دلّاکی او را انجام دهد. امام پذیرفت و شروع به دلاکی کرد. دیگران با مشاهده این ماجرا امام را به آن مرد معرفی کردند و وقتی آن مرد شرمسار شد و عذرخواهی کرد، امام او را آرام کرد و به دلاکی ادامه داد.
سیره تربیتی: 
در سیره رضوی بر نقش خانواده در تربیت فرزند تاکید شده و مواردی همچون لزوم ازدواج با همسر صالح و امانتدار، اهمیت دادن به تغذیه زن در ایام بارداری، نام گذاری نیک، و تکریم کودک گوشزد شده است. 
در مورد اهتمام امام رضا (ع‏) به انس گرفتن با نزدیکان نیز نقل شده است که هرگاه امام فراغتی پیدا می‌کرد، نزدیکان و اطرافیانش از کوچک و بزرگ را جمع می‌کرد و به آن‌ها گفتگو می‌کرد.
قال الرضا (ع):
انجام کار نیک و کوشش در عبادت را با تکیه بر دوستی آل‌محمد (ص) رها نکنید؛ دوستی آل محمد (ص) و تسلیم بودن در برابر دستورات‌شان را نیز با تکیه بر عبادت وانگذارید، چرا که هیچ‌یک از این دو بدون دیگری پذیرفته نمی‌شود.
سیره علمی:
 امام رضا (ع‏) وقتی در مدینه حضور داشت در روضه نبوی می‌نشست و دانشمندانی که از پاسخ سؤالات درمی‌ماندند، از امام یاری می‌خواستند.
پس از حضور در مرو نیز از رهگذر مناظراتی که برپا می‌شد، به بسیاری از شبهات و سؤالات پاسخ می‌گفت.
افزون بر آن امام در منزل خود و در مسجد مرو حوزه علمی تشکیل داد، ولی وقتی مجلس درس امام بالا گرفت مأمون دستور تعطیلی آن را صادر کرد و امام او را نفرین کرد.

بنابر روایت مشهور امام رضا علیه السلام در سی ام ماه صفر به دست مامون به شهادت رسید.
شهادت امام رضا علیه السلام در تقویم قمری برابر است با:روز شنبه ۳۰ صفر سال ۲۰۳ هجری قمری به شهادت رسید.
زندگینامه امام رضا (ع) از تولد تا شهادت
امام رضا (ع) امام هشتم شیعیان است. پدر ایشان امام کاظم (ع) بود و مادر ایشان نجمه نام داشت. حضرت رضا تا قبل از هجرت به مرو در مدینه ساکن بود.
نام    علی بن موسی
کنیه    ابوالحسن (ثانی)
زادروز    ۱۱ ذی القعده، ۱۴۸ق.
زادگاه    مدینه
مدت امامت    ۲۰ سال (۱۸۳ق تا ۲۰۳ق)
شهادت    آخر ماه صفر، ۲۰۳ق.
مدفن    مشهد
محل زندگی    مدینه، مرو
لقب (ها)    رضا، عالم آل محمد
پدر    امام کاظم (ع)
مادر    نجمه خاتون
همسر (ان)    سبیکه
فرزند (ان)    امام جواد (ع)
طول عمر    ۵۵ سال
ازدواج امام رضا (ع)
همسر دائمی امام رضا (ع) ام حبیبه نام داشت، اما ایشان دارای تعدادی کنیز بودند که سبیکه از جمله آن‌ها و مادر امام جواد (ع) بوده است.
فرزندان امام رضا (ع)
در تعداد و اسامی فرزندان امام رضا (ع) نقل‌های مختلفی وجود دارد؛ عده‌ای معتقد بودند که امام رضا (ع) دارای پنج پسر و یک دختر بوده است، امّا شیخ مفید بر این عقیده است که امام هشتم (ع) فرزندی جز امام جواد (ع) نداشتند. ابن شهرآشوب و طبرسی نیز بر همین اعتقادند.
شهادت امام رضا 
اوضاع سیاسی زمان امام رضا (ع)
مدت امامت امام هشتم در حدود ۲۰ سال بود که آن را در سه بخش جداگانه بررسی می‌کنیم:

۱. ده سال اول امامت امام رضا (ع)، همزمان با زمامداری هارون
در این زمان است که مصیبت دردناک شهادت پدر بزرگوارشان و دیگر مصیبت‌های اسفبار برای علویان (سادات و نوادگان امیرالمؤمنین) واقع شده است. 
در آن زمان کوشش‌های فراوانی در تحریک هارون برای کشتن امام رضا (ع) می‌شد تا آنجا که در نهایت هارون تصمیم بر قتل امام گرفت؛ اما فرصت نیافت نقشه خود را عملی کند.
۲. پنج سال بعد از آن، مقارن با خلافت امین
در زمان خلافت امین به علت مرگ هارون ضعف و تزلزل بر حکومت سایه افکنده بود و این تزلزل و غرق بودن امین در فساد و تباهی باعث شده بود که او و دستگاه حکومت، از توجه به سوی امام و پیگیری امر ایشان بازماند.
۳. پنج سال آخر امامت، مصادف با خلافت مأمون
مامون با کشتن امین حکومت را به دست گرفت و با سرکوب شورشیان فرمان خود را در اطراف و اکناف مملکت اسلامی جاری کرد.
وی حکومت ایالت عراق را به یکی از عمال خویش واگذار کرد و خودش در مرو ساکن شد و فضل بن سهل را که مردی بسیار سیاستمدار بود، وزیر و مشاور خویش قرار داد.
شهادت امام رضا 
سفر امام رضا (ع) به سوی خراسان
مأمون برای عملی کردن اهداف ذکر شده چند تن از مأموران مخصوص خود را به مدینه، خدمت حضرت رضا (ع) فرستاد تا حضرت را به اجبار به سوی خراسان روانه کنند. همچنین دستور داد امام (ع) را از راهی که کمتر با شیعیان برخورد داشته باشد، بیاورند؛ لذا امام را از مسیر بصره، اهواز و فارس به سوی مرو حرکت داد.
شهادت امام رضا (ع)

درباره‌ای نحوه شهادت امام رضا نقل است که مامون به یکی از خدمتکارانش دستور داد که ناخن‌های دستش را بلند نگه دارد و سپس به سمی آغشته کند و با دست‌های زهرآلودش اناری را برای امام رضا (ع) دانه کند. مامون انار آلوده را نزد امام رضا (ع) آورد و اصرار کرد که آن را بخورد.

بیشتر بخوانید:عرض ارادت به امام رضا (ع) با زبان هنر

 امام ابتدا قبول نکرد، ولی زمانی که مامون امام را تهدید به مرگ کرد امام مقداری از آن انار را خورد و بعد از گذشت چند ساعت حالش دگرگون شد و در نهایت به روایتی در ۲۳ ذالقعده سال ۲۰۲ هجری و به روایتی در سحرگاه روز ۲۹ صفر سال ۲۰۳ هجری بر اثر همان انار آلوده به شهادت رسید.
محل دفن امام رضا (ع)
به قدرت و اراده الهی امام جواد (ع) فرزند و امام بعد از آن حضرت به دور از چشم دشمنان، بدن مطهر ایشان را غسل داد و بر آن نماز گذارد و پیکر پاک ایشان با مشایعت بسیاری از شیعیان و دوستداران آن حضرت در مشهد دفن شد.

منابع: رویداد ایران، ویکی شیعه