شفافیت در حکومت حق مردم است +فیلم

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،یکی از مصادیق شفافیت در حکومت امیرالمؤمنین این بود که اول حکومتشان اموال خود را اعلام کردند و پس از شهادت ایشان، امام حسن (ع) باقیمانده اموالشان را به صورت عمومی برای مردم بیان کردند.

حکومت حدود پنج ساله امیرالمؤمنین امام علی (ع) سرمشقی برای هر حکومت است که قصد دارد بر مبانی توحید شکل بگیرد و بر اساس آن حرکت کند.

روایتی از شفافیت در حکومت علی علیه السلام
اصبغ بن نباته از امیرالمؤمنین (ع) نقل می‌کند که حضرت به مردم کوفه فرمودند: وقتی [از مدینه]وارد شهر شما شدم با این شتر و اثاثیه و وسایل بودم که هنوز از آن استفاده می‌کنم و اگر هنگامی که از شهر و دیار رفتم، با چیزی غیر از این‌ها باشد، پس من جزء خائنین هستم.
این روایت نیز در کتاب مناقب ابن شهر آشوب آمده که از کتب معتبری است که مناقب ائمه را ذکر کرده است. در این روایت نیز حضرت علی (ع) به‌صورت عمومی به مردم کوفه اموالشان را اعلام می‌کنند و می‌فرمایند اگر در مدت زمامداری‌شان اگر چیزی اضافه بر این اموال بکنند، به مردم خیانت کرده‌اند.
تبیین و شفاف‌سازی تا عدم مماشات با اهل فتنه از دیگر مصادیق شفاف سازی در حکومت ایشان بود.
امام علی (ع) در زمان حکومت خویش با ۳ جریان عمده مخالفان که عبارت بودند از ناکثین، مارقین و قاسطین روبرو بود؛ جریاناتی که هر کدام با اهداف و اغراض خاص خویش در تلاش بودند به حکومت علوی ضربه وارد کنند که تحلیل هر کدام از این جریانات و برخورد حضرت با هر کدام از ایشان نیاز به نوشتاری مفصل و زمانی طولانی دارد که از اهداف این نوشته دور است.

از این رو تنها به تبیین یکی از حرکت عمده مولای متقیان (ع) در مقابل این جریانات اشاره می‌کنیم:

تبیین راه برای دشمنان
الف: اولین راهکار امام علی (ع) آن بود که  تبیین و شفاف‌سازی کند تا صف افرادی که به خاطر جهل به سپاه دشمن پیوسته‌اند، از صف افرادی که با عناد و دشمنی در مقابل ایشان ایستاده‌اند، جدا شود.

به همین خاطر معمولاً در تمام جنگ‌های حیدر کرار (ع) ایشان یا خودشان یا برخی از یاران خویش را به سوی دشمن گسیل می‌داشته تا ایشان را نسبت به حقایق آگاه کنند.
آنچنان که نمونه این رفتار را می‌توان در جنگ نهروان مشاهده کرد. حضرت، عبدالله بن عباس و صعصعة بن صوحان را به سوی خوارج فرستاد تا با ایشان به گفتگو نشسته و آن‌ها را از حرکت در مسیر باطل باز دارند.

به همین خاطر از حدود ۴ هزار نفر که در جنگ نهروان در مقابل ایشان صف کشیده بودند، هزار و اندکی وارد جنگ شدند و دیگران به خانه‌های خویش بازگشتند و مورد عفو امام قرار گرفتند.

دستورالعمل حکومت داری علی علیه السلام

علی (ع) در نامه به مالک از تعبیر «اگر مردم بدگمان شدند و گمان کردند که درباره آن‌ها ستمی روا داشته‌ای عذر و دلیل خود را برای مردم إصحار کن» استفاده می‌کنند. از این عبارت، قاعده اصحار در حکمرانی به دست می‌آید. اصحار یا صحراگونگی یعنی مانند صحرا که فضای باز است، همه چیز به صورت شفاف در محضر مردم باشد.
علی (ع) می‌فرمایند : من هیچ چیز به جز اسرار نظامی را پنهان نمی‌دارم بخش اول این عبارت نیز تأکید بر صحراگونگی است و بخش دوم، تخصیصی بر این قاعده کلی است و آن استثناکردن مسائل محرمانه هست. پس اصل بر شفافیت است مگر آنکه با دلیل خارج شود.
بر این اساس، ضروری است مذاکرات نهاد‌های تصمیم گیر شفاف باشد، مگر در خصوص مسائل محرمانه مانند آنچه به صلاحیت افراد مربوط است ویا مسائل نظامی و امنیتی و از این دست.
معنای شفافیت از زبان مقام معظم رهبری

معنای شفافیت این است که «مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به‌طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد.» البته این شفافیت یک معنای غلطی هم از آن برداشت می‌شود به‌طوری که به بهانه‌ی شفافیت، مسائلی را به اشخاص نسبت دهند که هنوز ثابت نشده است، «اینکه ما بیاییم این و آن را بدون اینکه اثبات شده باشد، بگیریم زیر بار فشار تهمت و چیز‌هایی را به آن‌ها نسبت بدهیم که ممکن است در واقع راست باشد، اما تا مادامی که ثابت نشده است، ما حق نداریم آن را بیان کنیم.» عمده‌ی این تهمت‌ها و نسبت‌های ناروا، کار رسانه‌های دشمن است، دشمن هیچ‌گاه در پی بازگو کردن حقایق نبوده و اساساً این دشمن است که با شفاف‌سازی مشکل دارد. «دشمنان ملت از شفاف بودن فضا ناراحتند؛ فضاى شفاف را برنمی‌تابند؛ فضاى غبارآلود را می‌خواهند. در فضاى غبارآلود است که می‌توانند به مقاصد خودشان نزدیک شوند و به حرکت ملت ایران ضربه بزنند.»
سرچشمه‌ی این دستور شفافیت از اسلام است.

کسانی که ادعا می‌کنند ما هرچه حرف خوب است از غربی‌ها یاد گرفته‌ایم، این‌ها قرآن و معارف اسلامی را مطالعه نکرده‌اند. امیرالمؤمنین به فرماندار خود چنین دستور می‌دهد که «هرگاه رعیّت گمان ستمى بر تو ببرد آشکارا عذرت را به آنان ارائه کن، و به اظهار عذر، گمان‌هاى آنان را از خود بگردان.» این دستور عام و فراگیر است که حضرت در جایی دیگر قیدی برای آن بیان می‌کنند و در نامه به امیران سپاه خود می‌گویند که «حق شما بر من این است که امری را از شما پنهان ندارم مگر مواردی که مربوط به اسرار جنگ است.» اگر مسائل نظامی در ملأ عام گفته شود، دشمن نیز از آن مطلع می‌شود و در آن صورت بر ضد اسلام استفاده خواهد کرد.
تبعات عدم شفاف سازی

پنهان کاری و عدم ارائه اخبار و اطلاعات، عدم نظارت و کنترل، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری، استبداد رأی و خود کامگی، از جمله موانع تحقق شفافیّت در حکومت اند، که روند کار را در حکومت مختل می‌کند. محصول چنین فرایندی؛ از یک سو توسعه نیافتگی و بی عدالتی اجتماعی و از سوی دیگر رانت خواری و انتقال منابع عمومی به سمت افراد و گروه‌های خاص می‌باشد.

بیشتر بخوانید:تربیت قرآنی لازمه جامعه اسلامی + فیلم

توصیه امام علی علیه السلام به شفافیت از زبان حجت الاسلام ارسطا

منابع: خبرگزاری مهر، سایت علوی، خبرگزاری فارس، سایت خامنه‌ای دات آی آر