ضرورت دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های بین‌المللی

 به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت؛ دکتر یونس پناهی افزود: سیاست‌گذاری در عرصه‌های پژوهشی، مالی، بین‌المللی، منابع انسانی، آموزشی، علمی و تقویت شبکه بازیگران تولید علم داخلی راهکار‌های کمیته مشورتی علم سنجی جهت دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های بین‌المللی اعلام شدند.

دکتر پناهی با اشاره به نقشه جامع علمی کشور به‌عنوان سند بالادستی در حوزه علم و فناوری عنوان کرد: تعداد مستندات علمی مورد توجه قرار گرفته و برای افق ۱۴۰۴ تعداد ۸۰۰ سند علمی به ازای هر میلیون نفر هدف گذاری شده بود که با تخمین ۹۰ میلیون نفر جمعیت کشور برای سال ۱۴۰۲ تعداد تولیدات علمی باید به ۷۲ هزار سند برسد و این در حالی است که تولیدات علمی کشور در سال ۲۰۲۲ به عدد ۷۸ هزار و ۸۱ رسیده است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تأکید بر الزام دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی به تشریح راهکار‌هایی در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: در کمیته مشورتی علم سنجی در اداره انتشارات و اطلاعات علمی معاونت پس از بررسی جوانب مختلف این امر هفت رکن اساسی سیاست‌گذاری در عرصه‌های پژوهش، مالی، بین‌المللی، منابع انسانی، آموزشی، علمی و تقویت شبکه بازیگران تولید علم داخلی به عنوان راهکار‌های پیشنهادی اعلام شده است.

 

دکتر پناهی تشویق و بر طرف کردن موانع تولید علمی برای اعضای هیئت علمی بالینی و آموزشی را یکی از نخستین اقدامات در زمینه سیاست‌گذاری پژوهشی عنوان کرد و افزود: لازم است دانشجویان دکترای حرفه‌ای و تخصصی برای انجام پژوهش‌های مؤثر و کاربردی تشویق و ترغیب شوند و همینطور واحد‌های پژوهشی برای اعضای هیئت علمی در نظر گرفته شود.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ادامه داد: با وجود اینکه برخی فرصت‌های تولید علم اشباع شده است، نباید نسبت به این بخش غفلت کرد، ولی شناسایی و استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های جدید برای جهش در تولید علم یک ضرورت است و در عین حال باید برای افزایش تولیدات علمی اثرگذار و استنادپذیر سیاست‌گذاری انجام شود.

دکتر پناهی با اشاره به اینکه مأموریت‌های پژوهشی به دانشگاه‌ها بر اساس آمایش‌های محلی و علم‌سنجی واسپاری شود، تصریح کرد: وضعیت دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و گروه‌ها از نظر تولیدات علمی بررسی و موارد کم کار آسیب‌شناسی شود. برای نیل به این هدف طراحی داشبورد پژوهشی و علمی برای انواع منابع اطلاعاتی (مقاله، پایان‌نامه، کتاب، طرح) در راستای رصد برخط (آنلاین) نرخ رشد علمی کشور لازم خواهد بود.

 

دکتر پناهی تدوین سیاست‌های مالی دستیابی به مرجعیت علمی و افزایش تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های بین‌المللی را از بازنگری آیین‌نامه‌های پژوهشی برای سرمایه‌گذاری و حمایت مالی از تولیدات علم بین‌المللی تا بازنگری آیین‌نامه تشویقی شرکت‌های دانش‌بنیان را مورد تأکید قرار داد و گفت: مسئله مهم ایجاد و افزایش انگیزه اعضای هیئت علمی و دانشجویان برای تولید علمی از جنبه مالی است، اعطای اعتبار مالی (گرنت)، حمایت مادی و معنوی از حرکت دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل سوم، چهارم و پنجم، آسیب‌شناسی صدمات ناشی از تحریم‌ها در حوزه تولیدات علمی و دسترسی مداوم به پایگاه‌های اطلاعاتی علمی معتبر بین‌المللی بدون تردید اثرگذار خواهد بود.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، این حمایت‌ها را محدود به داخل ندانست و گفت: پژوهشگران بین‌المللی در داخل کشور باید حمایت شوند، لازم است همکاری‌های بین المللی در عرصه تولید علم با اعمال حمایت‌های مؤثر توسعه یابد یکی از این موارد می‌تواند همکاری مؤسسات داخلی با سازمان‌های بین‌المللی مانند WHO و تبدیل شدن به مؤسسات همکار این سازمان‌ها باشد یا ایجاد مجلات جدید در حوزه‌های موضوعی نو یا حمایت از جذب دانشجویان با کیفیت و توانمند بین‌المللی یا حمایت از برگزاری رخداد‌های بین‌المللی می‌تواند این بخش را فعال کند.

 

دکتر پناهی با اشاره به اینکه رشد و تولید علم در داخل و در خارج کشور روی نخواهد داد مگر با پشتیبانی از منابع انسانی گفت: پژوهشگران یک درصد نخبگانی هستند که باید از ظرفیت علمی آن‌ها بهره برداری شود. ضمن اینکه باید نسبت به افزایش جذب اعضای هیئت علمی پژوهشی اقدام شود شرایط موجود اقتضا می‌کند هر چه سریعتر اعضای هیئت علمی کم کار و وضعیت خروج اعضای هیئت علمی، دانشجویان و پژوهشگران جوان از کشور آسیب شناسی شود.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ادامه داد: برخی از اعضای هیئت علمی بالینی تنها یک یا حتی صفر مدرک پژوهشی دارند، باید از ظرفیت این افراد استفاده کرد یا در جهت تسهیل پژوهش دستیاران پژوهشی در اختیار هیئت علمی آموزشی و بالینی قرار داده شود یا در صورت لزوم کارگاه‌های آموزشی استفاده از پایگاه‌های اطلاعات علمی برگزار شود.

 

دکتر پناهی گفت: یکی از راه‌های تقویت شبکه بازیگران تولید علم داخلی، ایجاد همگرایی و همکاری بین پژوهشگران و بازیگران عرصه علم و فناوری است. ایجاد مؤسسات و آزمایشگاه‌های جدید و بین‌رشته‌ای، افزایش سهم بخش خصوصی و غیردولتی در عرصه تولید علم و هزینه‌های تحقیق و توسعه و تقویت بیشتر ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت و مشارکت این بخش در عرصه تولید علم و فناوری مفید خواهد بود.