ازدواج امری مقدس از منظر اسلام

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، هر پیوندی بر اساس ارزش‌هایی که کنش گر به آن معتقد است، شکل می‌گیرد. این ارزش‌ها گاه ذاتی و گاه عرضی هستند که هر کدام نوع خاصی از تعامل را در پی دارند. پیوند‌هایی که مبتنی بر ارزش‌های ذاتی هستند به خودی خود جذابیت دارند و به صورت طبیعی رخ می‌دهند.

بیشتر بخوانید: تاثیر ازدواج در روزی و اخلاق زوجین

در این گونه پیوند‌ها فرد به دنبال سود نیست و این خود تعامل است که برای او موضوعیت و جذابیت دارد، اما در پیوند‌هایی که مبتنی بر ارزش‌های عرضی هستند، فرد به دنبال پاداش‌های دلخواه خود است و به همین خاطر به تعامل می‌زند و به برقراری پیوند رضایت می‌دهد. [۱]

منطق اسلام ازدواج را امری مقدس می‌داند و فراتر از آثار و فواید دنیایی که بر آن مترتب می‌باشد، آن را دارای اجر و پاداش معنوی معرفی می‌کند.
خانواده همواره در طول تاریخ وجود داشته و بشر هرگز گله وار زندگی نکرده است [۲] بلکه با مقدس شمردن ازدواج، جایگاه ویژه‌ای نیز برای آن ترسیم می‌نموده است. در دیدگاه متون دینی نیز ازدواج محبوب خداوندو یک پیمان مقدس شمرده شده است.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره جایگاه ازواج می‌فرماید: «ازدواج کنید و دیگران را به ازدواج در آورید در این امر به آن‌ها کمک کنید، و بدانید که از خوشبختی فرد مسلمان، پرداختن هزینه ازدواج زن بی شوهر است و هیچ چیز را خدای بزرگ در اسلام بیش از خانه‌هایی دوست ندارد که با ازدواج آباد شوند». [۳]

ازدواج سنتی الهی
ازدواج سنتی است که به دست سنت گذار حکیم بنیان گذاری شده است و برخاسته از اسطوره‌های کهن نیست؛ بنابراین در همه زمان‌ها و مکان‌ها شایستگی و بایستگی خود را حفظ کرده و هیچ گاه کهنه و بی فایده نخواهد بود. پیروی از چنین سنتی، فرهنگی ناب را بر جامعه حاکم می‌کند و به آن هویتی الهی و دینی می‌بخشد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌فرماید: «ازدواج کنید، پس همانا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: کسی که دوست دارد از سنت من پیروی کند، همانا یکی از سنت‌های من ازدواج است». [۴]

ازدواج نه تنها مقدس است و به آن بسیار سفارش شده است، بلکه درباره یاری رساندن به دیگران در امر ازدواج نیز تاکید‌های فراوانی وجود دارد و برای این کار پاداش‌های بزرگی بشارت داده شده است.
رسول الله (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «هر کس از راه حلال برای به ازدواج در آوردن دیگران تلاش کند تا خداوند آن دو را به هم برساند، خداوند او را به ازدواج حور العین در آورد و به جای هر قدمی که برداشته و کلمه‌ای که به زبان آورده باشد، پاداش عبادت یک سال به او تعلق می‌گیرد.» [۵]خلاصه سنت
از این روست که روایات دینی دست از تبیین صرف شسته و به بعد هنجاری مسأله نیز می‌پردازد و با سفارش‌های فراوان و موکد به تزویج و بقای این سنت ترغیب می‌نماید. اهمیت این سنت الهی به اندازه‌ای است که کامل‌ترین افراد و پاک‌ترین عارفان نیز حاضر نیستند شبی را خارج از چارچوب این سنت سپری کنند، حتی اگر در مقابل آن تمام دنیا را به دست آورند.
حضرت صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «مردی نزد پدرم حضرت باقر (علیه السلام) آمد. ایشان فرمودند: همسر داری؟ آن شخص گفت: خیر. پدرم به او گفت: دوست ندارم دنیا و آنچه در آن است از من باشد و یک شب را بدون همسر به سر برم.» [۶]

با توجه به این روایات که ازدواج را محبوب خداوند، سنت رسول الله و سیره اهل بیت معرفی نموده و ازدواج را موجب تکمیل دین می‌داند، می‌توان گفت ازدواج بر ارزش‌های ذاتی استوار است و به عبارت دیگر خود این پیوند است که ارزشمند است، هر چند منافعی از جمله ایجاد آرامش، ارضای نیاز جنسی و اموری از این دست را نیز در پی دارد؛ بنابراین در جوامعی که ازدواج را مقدس می‌دانند، این پیوند به خودی خود انجام می‌گیرد و از دوام و پایداری بیشتری برخوردار است. حتی هنگامی که تعامل میان زن و شوهر یک سویه می‌شود؛ یعنی خدمات با مهربانی‌های زن یا شوهر بی پاسخ می‌ماند، این تعامل برقرار می‌ماند، هر چند ممکن است موجبات اندوه و ناراحتی طرف محروم را فراهم آورد.
آنچه گفتیم به این معنا نیست که در این جوامع هیچ مانعی بر سر راه ازدواج وجود ندارد و یا هیچ طلاقی رخ نمی‌دهد، بلکه به این معنا است که در فرهنگ‌هایی که ازدواج مقدس شمرده می‌شود، این پیوند طبیعی‌تر و بادوام‌تر از جوامعی است که این نگرش در آن‌ها وجود ندارد. در این جوامع، فرد متاهل از منزلتی اجتماعی برخوردار است که فرد مجرد از آن بهره‌ای ندارد.

منزلت فرد متاهل و مجرد
هرچند در اسلام ازدواج واجب نیست؛ اما مقدس شمردن آن در فرهنگی دینی و سفارش‌های فراوان نسبت به آن موجب شده است که فرهنگ اسلامی نسبت به افرادی که با وجود امکانات و توان مورد نیاز از این سنت رویگردان هستند رویکردی تحقیر آمیز در پیش بگیرد.
این افراد باید مورد طرد و فشار فرهنگی قرار گیرند تا در پیروی از هنجار‌ها سر تسلیم فرو آورند و در مقابل، تشویق و پاداش افرادی که بنابراین هنجار رفتار نموده اند، برخورداری بیشتر از تایید و منزلت اجتماعی است. وجود روایاتی که از افراد مجرد با برچسب‌هایی مانند اشرار و برادران شیطان یاد می‌کنند و روایاتی که فرد متأهل را محترم و عبادات او را با ارزش می‌شمارند، شاهدی بر این مدعاست.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «برگزیدگان امت من متاهلین و بدترین امت من مجرد‌ها هستند» [۷] و در روایاتی دیگر زحمات فرد مجرد در انجام عبادات کم ارزش دانسته شده در حالی که شخص متاهل به عنوان کسی که هنجار‌ها را رعایت نموده است از منزلت بالایی برخوردار است و عبادات کم او ارزش بسیار دارد.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «شخص متاهلی که در خواب باشد، نزد خدا با فضیلت‌تر از روزه دار مجردی است که شب را تا به صبح عبادت کرده باشد» [۸]؛ و نیز می‌فرماید: «هر کس ازدواج کند نصف دینش به او اعطا شده است» [۹].
و این حدیث: «دو رکعت نماز شخص متاهل از هفتاد رکعت نماز شخص مجرد با فضیلت‌تر است.» [۱۰] نیز از فرمایشات امام صادق است.
از آن جایی که پیروی نکردن از این هنجار خود زمینه ساز کجروی‌های بسیاری است، به همین خاطر از افراد مجرد با برچسب‌هایی همچون برادران شیطان یاد شده است و حتی این بی منزلتی پس از مرگ هم گریبانگیر آن‌ها است و پست‌ترین مردگان شمرده شده اند.
این برخورد اجتماعی، هزینه‌های روانی مجرد ماندن را افزایش می‌دهد و افراد مجرد تحت فشار‌های فراوان اجتماعی وادار به پیروی از هنجار‌های ازدواج می‌شوند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «مجرد‌ها پست‌ترین مردگان شما» [۱۱] و «بدترین مردم و برادران شیاطین هستند». [۱۲]

پی نوشت:
[۱]. ویلیام اسکیدمور، تفکر نظری در جامعه شناسی، ص ۱۳۳.
[۲]. ادوارد وستر مارک یکی از مخالفان سرخت تکامل خانواده به نقل از اعزازی، ۱۳۸۹، ص ۱۵.
[۳]. کافی، ج ۵، ص ۳۲۸.
[۴]. وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۱۸
[۵]. بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۱۲۷.
[۶]. وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۷.
[۷]. بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۱.
[۸]. همان.
[۹]. همان.
[۱۰]. تهذیب الاحکام، ج ۷، ص ۲۳۹.
[۱۱]. همان.
[۱۲]. بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۱.

منبع: کتاب شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام