نگاهی به چند سبک نوین خبرنویسی

به گزارش سرویس وبگردی سازمان صدا وسیما،  برای نگارش خبر، خبرنگار باید سبک‌های مختلف خبری را بشناسد و از هر کدام از آن‌ها در زمان مناسب خودش استفاده کند. از این رو، در این نوشتار به معرفی سبک‌های خبری پرداخته شده است.

 

سبک ساعت شنی همان طور که از نامش پیداست ساختاری مانند ساعت شنی دارد یعنی صدر و انتهای آن در برگیرنده مهم‌ترین اطلاعات رویداد است. این سبک قادر است، سلیقه‌های گوناگون مخاطبان خبر را راضی نگه دارد و مدل گسترش یافته سبک تلفیقی (تاریخی همراه با لید) است.

در این سبک، لید کمی مشروح‌تر، و کامل‌تر آورده می‌شود. در سبک تلفیقی پذیرفته‌ایم که قوانین کلمه شماری (۲۵ تا ۳۵ کلمه) رعایت شود، اما در سبک ساعت شنی ممکن است لید ۶۰ کلمه یا حتی بیشتر هم باشد، ممکن است یک لید از سه یا چهار پاراگراف تشکیل شود.

تفاوت دیگر، این‌که سبک ساعت شنی یک پازل سه تکه است. ابتدا درقسمت بالا، یک لید چند پاراگرافی خواهیم داشت که به سبک هرم وارونه تنظیم شده است. در پایین یک هرم که داستان واقعه را به ترتیب تاریخی گزارش می‌کند، و در وسط خبر یک جمله یا پاراگراف قرار می‌گیرد که هرم وارونه در بالای خبر را قسمت انتهایی متصل می‌کند. به این جمله یا پاراگراف، جمله چرخشی می‌گویند.

ساختار ساعت شنی می‌تواند مانند هرم وارونه، مهمترین اطلاعات رویداد را به شکل اخبار سخت در ابتدای مطلب جای دهد. سپس با یک عبارت چرخشی شما را وارد اصل داستان به شکل ترتیبی می‌کند.

سبک خبری لیوان و نماد آن شبیه به لیوان‌های بستنی خوری است که بالای آن قسمت اصلی و میانه‌ی آن باریک و در انتها پایه‌ای پهن قرار دارد. نگارش خبر در این سبک با کمی تفاوت در ساختار، شبیه سبک "ساعت شنی" است. این سبک نیز با "هرم وارونه" شروع می‌شود و سپس تا قبل از بخش پایانی به شکل ترتیبی و تاریخی پیش می‌رود و معمولا با یک جمله یا عبارت که مرتبط با لید است، به پایان می‌رسد.

این ساختار خبری به گزارشگر امکان می‌دهد تا قبل از آنکه روی لید و یا پایان خبر متمرکز شود به سبک ترتیبی اتفاقات را تا پایان کنار هم قرار دهد. در این سبک پاراگراف شروع و پاراگراف پایان هردو شامل اطلاعات مهم می‌شود. در این سبک معمولا پایان خبر به شروع آن گره خواهد خورد. از این سبک بعضی مواقع به عنوان تکنیک پایان دایره‌ای نام برده شده است. نویسنده در این سبک سعی می‌کند در پایان خواننده را به شروع گزارش بازگرداند.

این سبک فرمولی چند کاره است که در بسیاری از اخبار و گزارش‌های توصیفی – خبری، اخبار حاشیه‌ای و خبر‌های حوادث که رویکرد توصیفی دارند، کاربرد دارد. این ساختار بر اساس حرکت از جزء به کل طراحی شده و فرمول آن به قرار زیر است:

الف) با یک لید داستان گونه آغاز شود. کانون یا نقطه تمرکز لید باید یک مثال از موضوع اصلی باشد. از مثال‌های اشخاص یا اتفاق‌های مربوطه نیز می‌توان استفاده کرد.

ب) پایان خبر معمولا" به صورت چرخشی و با مراجعه به لید نگاشته می‌شود. (شبیه سبک گیلاس)

نخستین بار روزنامه "وال استریت ژورنال" در خبر‌های دنباله دار خود در صفحه نخست از این روش استفاده کرد و به همین خاطر سبک یاد شده نام خود را از این روزنامه وام گرفته است.

 سبک و ساختار فصل بندی را می‌توان در بسیاری از گزارش‌های خبری به کار برد. نکته اساسی در تکنیک فصل بندی گنجاندن هر بخش در فصلی مجزاست، به گونه‌ای که هریک لید و پایان خود را داشته و خواننده را مجبور به ادامه مطالعه کنند. این تکنیک در رویداد‌های خبری که به شیوه روایی نوشته می‌شوند، بسیار موثر است. یکی از راه‌های رایج در سازماندهی داستان‌های خبری فصل بندی شده، استفاده از نظرات متفاوت است. برای مثال در داستان‌هایی که موضوع‌های بحث برانگیز دولتی را پیشنهاد و مطرح می‌کنند، می‌توان هریک از گروه‌هایی را که درگیر یا تحت تاثیر این پیشنهاد هستند در یک بخش مجزا گنجاند و به این ترتیب به خبر شکل داد.

راه دیگری که اغلب برای ساماندهی به خبر‌های فصل بندی شده بکار می‌رود استفاده از قالب‌های زمانی است. به گونه‌ای که مثلا از زمان حال شروع و سپس برای اشاره به پیش زمینه به سمت گذشته حرکت کرد، دوباره برای توسعه داستان به حال بازگشت و با آینده داستان را تمام کرد. اگر چه این ترتیب، می‌تواند متغیر باشد، اما فصل آغازین، حتما باید حاوی یک پاراگراف اصلی باشد که درآن هدف از نوشتن این رویداد را برای خواننده توضیح دهد. تکنیک تقسیم داستان به بخش‌های مختلف در خبر‌هایی که موضوع عمیقی دارند، بسیار کارآمد است.

 

 فهرست نویسی در اخباری که چندین نکته مهم تاکیدی را ارائه می‌کنند، کاربرد دارد. این سبک بویژه در اخبار تحقیقی- آماری، خبر‌های مربوط به رویداد‌های دولت از جمله نشست‌ها و ملاقات‌ها، حتی گزارش‌های خبری – توصیفی درباره مردم و برنامه‌های جامعه شناسی (اگر حاوی چندین نکته کلیدی هستند) به کار می‌رود.

برای استفاده از فهرست در پیکره خبر و یا پایان آن، می‌توان با یک لید حاوی چکیده ماجرا و در پی آن پاراگراف حاوی نکته اصلی داستان، شروع کرد. به دنبال آن، از نقل قول یا ذکر حقایق صرف یا هر دو برای تکمیل لید استفاده و سپس نکات کلیدی را تا انتهای خبر طبقه بندی کرد. گزارش‌های مربوط به تحقیقات پلیسی اغلب فهرست را در بخش آغازین داستان می‌گنجانند تا روند تحقیقات و یافته‌ها را طبقه‌بندی کنند. 

فهرست‌های گنجانده شده در آغاز و میانه‌های خبر به پنج قسمت یا حتی کمتر محدود شود. فهرست‌های انتهایی می‌توانند بلندتر باشند. در ساختار فهرست نویسی هر قسمت باید در یک پاراگراف مجزا ارائه شود. فهرست نویسی همچنین در اخبار مربوط به ملاقات‌ها به کار می‌رود تا اعمال غیرمرتبط با لید را طبقه بندی کند. می‌توان برای عبور از یک قسمت به قسمت دیگر، از عبارتی مانند در رویدادی دیگر یا از این دست عبارات گذار استفاده کرد. فهرست نویسی برای طبقه بندی یک دسته آمار یا هرگونه اطلاعات پر زحمت دیگر و همچنین برای برجسته ساختن نکات کلیدی داستان به کار می‌رود.

 

در سبک روایی- داستانی که شبیه داستان کوتاه است، نویسنده دقیقا از تمام تکنیک‌های قصه گویی (شخصیت پردازی، صحنه آرایی، موقعیت‌ها و نقطه اوج) بهره می‌برد، با این تفاوت که همه آنچه را که می‌گوید حقیقت دارد.

بهترین کاربرد آن زمانی است که یک خبر مهیج (Dramatic story) برای گفتن وجود داشته باشد. در این گونه خبر‌ها گزارشگر به بیان جزییات می‌پردازد و کردار مردم را به نمایش می‌گذارد. سبک روایی همچنین شامل نقل قول‌هایی است که شبیه دیالوگ هستند.

سبک داستانی با تمرکز اصلی بر روی شروع مفصل خبر و مبتنی بر توالی، شامل گفتمان داستانی توسط شخصیت‌های درون خبر می‌باشد. اگرچه برخی نکات در شروع خبر، اهمیت موضوعی را که خبر بر آن متمرکز شده، برای خواننده مشخص می‌کند.

بعضی از اخبار داستانی بلند هستند، اما می‌توان با استفاده از تکنیک‌های کوتاه نویسی به آن تنوع بخشید. خبر به سبک داستانی اصولا یک شروع جذاب و یک پایان به یاد ماندنی و تاثیر گذار دارد و در بخش میانی داستان خبر به شکل روایی تداوم می‌یابد.