پاداش مدیران دولتی منوط به عملکرد بهره وری آن هاست

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول ۹ مهر میزبان آقای میر سامان پیشوایی رئیس سازمان بهره وری کشور و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت جهت بررسی عملکرد این نهاد بود. 

 

 

آقای پیشوایی: در بحث تبیین بهره وری شاید برای عموم مردم خیلی کم کاری کردیم، اگر خلاصه بخواهم بگویم رشد اقتصادی از دو مجرا می تواند اتفاق بیفتد یک مجرا ، مجرایی است که مبتنی بر تزریق نهاده یا ورودی است، به این معنا که ما سرمایه و نیروی انسانی به یک مجموعه تزریق کنیم که رشد کند، به طور مثال فردی سرمایه در اختیار دارد و این سرمایه را به بانک بگذارد و در مقابل سودی را کسب می کند که این یک روش است که رشد اقتصادی مبتنی بر نهاده نامیده می شد.

روش دوم این است که بتوانیم از ورودی ها، سرمایه و نیروی انسانی که داریم به گونه‌ای استفاده کنیم که خروجی بیشتری را نسبت به حالت قبل کسب کنیم، به طور مثال؛ در حوزه کشاورزی ما در کشورمان گندم آبی به طور متوسط ۴/۳ تن در هکتار برداشت داریم، در کشور ما کشاورزی را داریم که از همان گندم آبی ۱۳ تن در هکتار برداشت می‌کند، حالا فرض کنید متوسط ۴/۳ تن را به ۸، ۹ و ۱۰ تن برسانیم به این کار می‌گویند بهره وری یعنی بتوانیم از منابع به طور بهینه استفاده کنم برای اینکه یک ارزش بیشتری را برای خودم و کشور و ملت خلق کنم در واقع مفهوم کلیدی بهره وری است.

 

 

کشورها، شرکت ها و ملت ها روی این رقابت می کنند؛ مسابقه می دهند که چه کسی بتواند مبتنی بر نوآوری و دانش، وقتی صحبت از بهره وری می کنیم حتماً باید ابتکاری داشته باشید و روش بهینه ای داشته باشیم که بیشتر برداشت کنیم. در سیاست های کلی برنامه هفتم که اخیراً توسط رهبر انقلاب ابلاغ شد، در همان بند اول تاکید شده که رشد اقتصادی با تاکید بر افزایش بهره وری کل عوامل تولید.

 

 

آقای پیشوایی:  نقش اصلی سازمان ملی بهره وری این است که در حوزه بهره وری سیاست گذاری، راهبری، ارزیابی، پایش و گزارش کند، یعنی سیاست سازی و تصمیم سازی برای ارکان سیاست گذار کشور مانند مجلس شورای اسلامی، هیئت دولت، مجمع تشخیص مصلحت نظام کند و همواره نسبت به اینکه آیا آن اهدافی که ما در برنامه های توسعه کشور در حوزه بهره وری داشتیم محقق شده یا خیر، اگر محقق نشده چه آسیب هایی داشته که آسیب شناسی انجام شود و مبتنی بر آسیب ها چه رویکردهای اصلاحی را ما می توانیم در آینده داشته باشیم.

 

 

 

آقای پیشوایی: بله، چون هم در قالب قانون توسعه کشور معمولاً می‌آید و از  آن مهم‌تر اینکه در قوانین بودجه سنواتی هم این اتفاق می‌افتد، در قانون بودجه سال ۱۴۰۱، تبصره ۱۸ بند و به طور مشخص بر موضوع بهره وری تاکید دارد و در انجا الزاماتی را هم برای دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی و توابع شان تعیین کرده و هم برای شرکت‌های دولتی و هم برای سازمان ملی بهره وری، در واقع امده تقسیم کار ملی که ما باید در حوزه بهره وری داشته باشیم را تا حد خوبی تبیین کرده است، لذا سازمان در واقع از گذشته البته خب سیری داشته یک دوره‌ای سازمان بیشتر بر آموزش متمرکز بوده، چون سازمان ملی بهره وری یک شأن بین المللی هم دارد در واقع سازمان نماینده سازمان بهره وری آسیایی در ایران هم است.

 

 

آقای پیشوایی: سازمان بهره وری آسیایی سازمانی است که با مشارکت چند کشور تشکیل شده و دبیرخانه آن در ژاپن است و هدف این است که موضوع بهره وری را در کشورهای آسیایی ارتقاء دهد.

 

 

 

آقای پیشوایی: بله کشور ما از ابتدا عضو این سازمان بوده و الان هم به عنوان عضو فعال، علی رغم تحریم های ظالمانه ای که علیه کشور وضع شده همچنان توانسته عضویتش را حفظ کند و به عنوان یک عضو فعال عمل کند،

 

هم اکنون هم پروژه هایی را به طور مشترک با آن سازمان داریم، منتهی فرای نقش بین المللی، در حوزه ملی در دولت سیزدهم  این سازمان یک باز تعریف در نقش داشته، در گذشته شاید سازمان بر نقش سیاست گذاری تمرکز داشته،  متاسفانه در حوزه های مختلف تعدد سیاست گذار داریم و از آن طرف در جاری سازی سیاست خیلی بازیگری نداریم.

 

آقای پیشوایی: ما در سازمان ملی بهره وری یک باز تعریف نقشی کردیم و گفتیم سازمان تبدیل شود به یک تنظیم گر سیاست، یعنی تلاشش عمدتاً مبتنی بر این باشد که سیاستی که وضع می‌شود در مجلس، در مجمع تشخیص و ... اجرایی و جاری سازی کند، لذا بازتعریف نقشی که در دولت سیزدهم داشتیم منتهی دو قید به آن اضافه کردیم گفتیم سازمان تنظیم گر بهره وری که اولاً مبتنی بر هوشمند سازی حرکت کند یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات بتواند به بهترین شکل در اختیار سیستم رصد و پایش بهره وری کشور باشد و دو مردمی باشد، یعنی ما از ظرفیت نخبگان و مردم بتوانیم در حوزه بهره وری استفاده کنیم که یکی از بزرگترین شعار سازمان ما، ارتقاء حرکت ملی بهره وری است، یعنی ما اگر بخواهیم در کشور و آن اهدافی که در برنامه توسعه ۲/۸ تکلیف بوده، ولی محقق نشده، حقیقت این است که بهره وری صرفاً در دولت نیست بله دولت موثر است، ولی در خانه‌های ما هم است، در مصرف انرژی در خانه‌های ما در مصرف آب در خانه‌های ما، در آموزش و پرورش در اموزشی که به دانش آموزان می‌دهد، در وزارت علوم در آموزشی که به دانشجویان داده میشود، اگر بخواهیم موضوع بهره وری مان در سطح ملی ارتقاء پیدا کند باید یک نگاه جامع داشته باشیم.

 

 

آقای پیشوایی: ما ۳۴ دستگاه ملی داریم که معمولاً دور میز هیئت دولت هم یک کرسی دارند و دستگاه‌های استانی که استانداری است و امتداد دستگاه‌های ملی در استان، تمام این دستگاه‌های ملی و استانی موظف هستند که چرخه بهره وری را استقرار دهند و سازمان وظیفه راهبری دارد.

 

چرخه بهره وری به این معناست که هر دستگاه اجرایی اول مسئله شناسی بهره وری کند، مثلا اگر وزارت جهاد کشاورزی را یک دستگاه فرض کنیم این دستگاه اولاً شناسایی کند که مسائل نا بهره وری اش چیست، مثلا ما در حوزه کشاورزی متاسفانه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد محصولاتی که در کشور تولید می‌شود، اتلاف می‌شود برای این میزان ما ۹ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌کنیم که کل مصرف آب شرب کشور حدود ۱۰ تا ۱۰ و نیم میلیارد مترمکعب است، ما انتظار داریم آن دستگاه  مسائل و نابهره وری را شناسایی کند، در هر دستگاهی یک کمیته بهره وری داریم که رئیس اش یکی از معاونان وزیر و دبیر یکی از مدیرکل هاست.

 

میزهای خُبرگی داریم که با حضور نخبگان تشکیل می شوند برنامه ها نقد می شود و اگر موفق به عبور از آن دایره خُبرگی شد ما آن ها را به دستگاه ابلاغ می کنیم و در طول سال پایش می کنیم و هر سه ماه یکبار به هیئت دولت و هر 6 ماه یکبار به مجلس شورای اسلامی گزارش می کنیم که عملکرد آن دستگاه چطور بوده است.

 

 

آقای پیشوایی: یکسری مسائل بهره وری در دستگاه ها چه استانی و چه ملی موضوعات عمومی است مثلا وقتی به خیلی از دستگاه ها مراجعه می کنید، می بینید موضوع فرایند، بازطراحی و اصلاح فرایندها یک موضوع جدی است، موضوع نیروی انسانی هم موضوع جدی است، بعضا در یک دستگاه استانی دیدیم ازدیاد نیرو دارد به قدری که این نیروها در راهروهای آنجا می نشستند بعد دستگاهی داشتیم که کمبود نیرو داشت، چطور ما نتوانیم یک هماهنگی ایجاد کنیم و بهره وری نیروی انسانی را بتوانیم بالا ببریم.

 

آقای پیشوایی: موضوع الکترونیکی کردن خدمات، یک استعلام بعضاً در یک دستگاه اگر به صورت دستی انجام می شود، از منظر  زمان بر بودن، هزینه بر بودن، دقت، کیفیت، رضایت شهروند، تا نسبت به آن که الکترونیک باشد، مثلا برای احراز هویت به لطف و همت مدیرانی که داریم الان ما می توانیم احراز هویت را به صورت برخط انجام دهیم، چه میزان در هزینه و زمان و بهره وری موثر است، پس یکسری مسائل عمومی در دستگاه هاست، یکسری موضوعات هم اختصاصی است، مثلا وقتی در وزارت نفت، در اآستانه زمستان قرار گرفتیم، آیا مصرف انرژی و بخاری هایی که در خانه هایمان است استاندارد است؟ آیا اینها مصرف انرژی شان درست است؟ چه میزان ما اتلاف داریم؟ آیا آن میزان اتلاف را می شود با یک ابتکار ساده با استفاده از یک وسیله استاندارد جبران کرد، قطعاً می شود، منتهی نیازمند یک برنامه دقیق  و از آن مهم تر جاری شدن این برنامه هاست.

 

 

آقای پیشوایی: مشکل بیشتر در قسمت اجرا و جاری سازی است، رشد شاخص بهره وری کل ما در ده سال گذشته منفی یک درصد بوده یعنی نه تنها مثبت نبوده بلکه منفی هم بوده، البته جای خوشحالی دارد که دو سال پیاپی یعنی در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ رشد مثبت دارد.

 

این جای خوشحالی دارد، ولی نه خوشحالی زیاد، چون پایدار بودن مهم است، یعنی ما زمانی می‌توانیم بگوییم در بهره وری حرکت خوبی شده که مثلا هفت یا هشت سال بعد فردی که مسئولیت سازمان ملی بهره وری را دارد بگوید متوسط رشد بهره وری مان در ۱۰ سال مثبت بوده است.

 

آقای پیشوایی: در شرق آسیا کشوری را داریم که حدود ۱۸ درصد رشد اقتصادی در ۱۰ سال از محل بهره وری محقق کرده برای کشورش، ما هم قطعاً می‌توانیم منتهی نیازمند یک پیگیری جدی است اولاً ما مدیران را باید پاسخگو کنیم، یکی از تمرکز‌هایی که ما در سازمان داریم، پاسخگو کردن مدیران است، چراغ قوه به دستگاه‌ها بیندازیم و عملکرد بهره وری دستگاه را همه ببینند، سامانه‌ای را در اسفند پارسال در دولت سیزدهم رونمایی کردیم الان در اختیار عموم مردم است، به نام سامانه آینه بهره وری ایران، اطلاعات تمام دستگاه‌های اجرایی، شرکت‌های دولتی، شاخص‌های بهره وری سطح ملی، بخشی، استانی در اختیار عموم مردم است یعنی امروز مردم و نخبگان ما می‌توانند مبتنی بر این اطلاعات مطالبه گری کنند، آقای وزیر و مدیر شما که سه سال، چهار سال وزارت خانه دستتان بوده، چرا شاخص بهره وری مثبت نیست و چرا منفی است.

 

 

از طرف دیگر دنبال این هستیم با هماهنگی سازمان اداری استخدامی کشور کارنامه بهره وری مدیران را داشته باشیم یعنی اگر قرار شد فلان مدیر چند سال بعد بررسی شود برای یک ارتقا و انتصابی ما ببینیم عملکرد بهره وری اش چه بوده، راحتر بگویم یعنی مالیاتی که ما از مردم می گیریم و در اختیار بودجه عمومی کشور قرار می دهیم، یک مدیری را از طرف مردم امضا می دهیم که این منابع تخصیص پیدا کند، اگر این بهینه عمل نکرده و بهره وری منفی بوده چرا باید سکان را به دست او دوباره دهیم.

 

 

 

آقای پیشوایی: اینکه چه مقدار حساس هستند در یک سطحی نخبگان همین الان حساس هستند و به ما بازخورد می‌دهند و در تارنمای سازمان نظراتشان را می‌دهند، منتهی ما باید این‌ها را فعال‌تر و حساس‌تر کنیم، اخیراً یک جلسه‌ای با حضور رئیس جمهور، وزیر علوم و برخی از روسای دانشگاه‌ها تشکیل شد، یکی از مطالباتی که رئیس جمهور در آن جلسه داشت این بود که دانشگاه‌ها در حوزه بهره وری فعال شوند نه تنها در مورد خودشان به دستگاه‌های اجرایی هم کمک دهند.

 

طرحی را در سازمان داریم و اعلام کرده ایم حاضریم دانشگاه‌ها را به عنوان معین کمیته‌های بهره وری استانی و ملی تعیین کنیم یعنی با هماهنگی که با وزارت علوم انجام می شود که در خواست داریم وزارت علوم فعال‌تر عمل کند و ما هم آمادگی داریم که نخبگان بیشتر پیوند بخورند.

 

هر وقت صحبت از عدالت می‌شود به این می‌رسیم که حقوق فلان مدیر کم است یا زیاد، موضوعات خیلی بزرگ‌تر است که بعضاً مدیری داریم حقوق خودش بالا نیست مثلا ۱۲، ۱۳ میلیون تومان می‌گیرد، ولی در طول ماه صد‌ها میلیارد تومان از بودجه عمومی‌ این کشور با امضای ایشان تخصیص پیدا می‌کند، آنجا چیزی به عنوان اتلاف کهکشانی داریم یعنی اگر چیزی به عنوان حقوق نجومی داریم، آن اتلاف کهکشانی است، ما باید کمک دهیم نخبگان ما بسته به اهمیت این دو حساس شوند و مطالبه گری کنند و مردم را هم پای صحنه بیاورند.

 

 

آقای پیشوایی: اولین حرکت این است که ساز و کار قانونی ایجاد کنیم، ما امسال در آیین نامه اجرایی بند و تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۱، با ظرافت سه اقدام را سعی کردیم جا دهیم، یک اتصال بهره وری به تخصیص بودجه، سه درصد از بودجه دستگاه‌های اجرایی منوط به برنامه بهره وری، که باید بیشتر شود.

 

اقدام دوم اتصال جبران خدمات کارکنان دولت به بهره وری که اینجا لازم است سازمان اداری و استخدامی کشور کمک کند که ما بتوانیم این اتصال را ایجاد کنیم، چه اشکالی دارد که اگر دستگاهی در حوزه بهره وری عملکردش منفی است، جبران خدمات بیشتری بگیرد، کسی شایستگی مصرف دارد که شایستگی تولید دارد، وقتی ما شایستگی تولید در یک دستگاهی نداریم چرا شایستگی مصرف ایجاد کنیم و اقدام سوم اینکه ما تسهیلات نوآوری و فناوری را در کشور باید به بهره وری گره بزنیم که امسال ما یک برنامه مشخصی را با همکاری معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری داریم و آن جریان سازی نوآوری بهره ور است یعنی جنسی از نوآوری که منجر به ارتقاء بهره وری می شود.

 

طبق آیین نامه‌ای که مصوب هیئت دولت است تمام دستگاه های اجرایی موظفند گزارش ارائه دهند و ما هم وظیفه داریم گزارش را در اختیار عموم قرار دهیم که از طریق همان سامانه آینه بهره وری ایران این کار را انجام می دهیم، درخواستمان از رسانه ها از جمله رسانه ملی که تاثیر گذاری زیادی در عموم جامعه دارد این است که کنار ما قرار گیرد و این مطالبه بهره وری را تبدیل به یک مطالبه همگانی کند یعنی همه مردم ما حساس باشند.

 

 یک روزی شاید بنده به عنوان یک مدیر اجرایی بگویم مثلا من سه هزار کیلومتر در کشور راه ساختم اولین سوال این باشد که باید چقدر می ساختم که سه هزار کیلومتر ساختم، یک وقت باید ده هزار کیلومتر می ساختم که سه هزار کیلومتر ساختم که این بد است، و این را با چه مقدار از بودجه عمومی کشور انجام داده ام.

 

آقای پیشوایی: ما یک موضوع خیلی مهمی عدالت بین نسلی است که کمتر در مورد آن صحبت می کنیم؛ مگر نفتی که استخراج می کنیم فقط متعلق به نسل ماست، این متعلق به فرزندان و فرزندانِ فرزندان ماست، اگر ما این را خوب هزینه نکنیم، بهینه مصرف نکنیم و به یک سرمایه مولد تبدیل نکنیم قطعا اینجا بی عدالتی رخ داده و این یک ارتباط تنگاتنگی با بهره وری دارد، اینکه می گوییم بهره وری سرمایه یعنی چه، یعنی بتوانم جوری سرمایه را اهرم کنم برای خلق ارزش که یک خلق ارزش پایداری شود، نه اینکه خرج یک بودجه جاری کنم، مثل بچه پولداری که ارث به آن رسیده به جای اینکه سرمایه گذاری کند صرف گشت و گذار می کند.

 

 

آقای پیشوایی: بله ما در عوامل تولید در سه حوزه آمار داریم، بهره وری کل را داریم خیلی ساده تولید ناخالص داخلی کشور را در صورت قرار می دهیم و در مخرج آن کسر جمع ورودی هایی که استفاده می شود، مثل سرمایه، نیروی انتظامی و ... در حوزه نیروی انسانی بله محاسباتی را داریم در حوزه بهره وری که متاسفانه اوضاعش خوب نبوده، کرونا هم مقداری دامن زده در دو سال اخیر، ما به تفکیک بخش ها هم آمار داریم.

 

ما در چهار حوزه اصلی کشور که حوزه خدمات، صنعت  و معدن، نفت و گاز و کشاورزی، متاسفانه در ۱۰ سال اخیر تنها حوزه ایی که رشد مثبت بهره وری را داشته حوزه کشاورزی بوده که آن هم از مطلوب فاصله اش زیاد است، تاسف بار‌ترین آمار را در حوزه نفت داریم که تحریم تاثیر جدی روی این موضوع داشته، قاعدتاً  ما خیلی هم تدبیر نکرده ایم که تاب آوری را در این حوزه افزایش دهیم و حاصل این شده که، چون بخش خوبی از تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به نفت است بر روی شاخص کل بهره وری هم اثر جدی داشته باشد.

 

در مورد سرمایه یک مشکل جدی در کشور داریم، مشکل اصلی که ما در این زمینه داریم این است که دستگاه و شرکت‌های دولتی تجدید ارزیابی و سرمایه نکردند یعنی اینکه من یک ساختمانی به عنوان دستگاه دولتی دارم این ساختمان سال ۹۰ یکبار ارزش دفتری اش ثبت شده و در این سال‌ها تجدید ارزیابی نشده یعنی مثلا قیمت اش به سال ۹۰ است.

 

 

آقای پیشوایی: شاید بهتر باشد با کشورهای آسیایی مقایسه ای انجام دهیم اگر آمار ده ساله مدنظر باشد متاسفانه خوب نیست یعنی ما در آسیا از انتهای لیست دو سه عدد بالاتر هستیم، در متوسط ده ساله، اما در دو سال اخیر یک حرکت مثبتی را شاهدیم که اگر پایدار باشد می تواند ما را به جایگاه خوبی برساند.

 

 

آقای پیشوایی: اتفاقی که الان در دنیا در حال رخ دادن است شاید بگوییم ما سه ریشه اصلی برای بهره وری داریم یکی بحث رقابت است، یعنی ما هر جایی که بتوانیم رقابت شفافی را ایجاد کنیم، رقابت خودش به صورت ریشه ای بهره وری را افزایش می دهد، نکته دوم نوآوری است یعنی ما باید بتوانیم تشدید کنیم نوآوری را، که البته نوآوری با رقابت خودش یک ارتباط تنگاتنگی دارد و نکته سوم همکاری است که کمتر در مورد آن صحبت شده، مثلا من یک سرمایه ای دارم قابلیت مولد کردن ان را ندارم شما یک دانشی دارید که می توانید این را مولد کنید ما میتوانیم یک شراکت و هم افزایی شکل دهیم برای اینکه این سرمایه مولد شود، پس همکاری، رقابت و نوآوری سه ریشه ای اصلی است که بهره وری را ارتقاء می دهد.

 

 

آقای پیشوایی: اولاً همه دستگاه ها مسئول هستند که در حوزه ماموریتی خودشان این کار را انجام دهند اما سازمان ملی بهره وری به طور خاص امسال یک برنامه مشخصی دارد آن هم جریان سازی نوآوری بهره ور است به طور مشخص ما امسال روی صنعت حمل و نقل، انرژی و کشاورزی تمرکز کردیم، مسائل و محورهای نا بهره وری این سه صنعت را استخراج کردیم با همکاری معاونت علمی و دستگاه های متولی بخش، و اینکه می گویم متولی بخش، در حمل و نقل طبیعتاً وزارت راه و شهرسازی و صمت می توانند بیایند، در حوزه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، در حوزه انرژی وزارت نیرو  یعنی یک مثلث شکل داده ایم، سازمان بهره وری به عنوان تنظیم گر حوزه بهره وری، معاونت علمی به عنوان معاونتی که می تواند حمایت کند از نوآوری، دستگاه های متولی بخش هم به عنوان کسانی که صاحب نیاز هستند اینها را فراخوان گذاشتیم و از نخبگان و شرکت های دانش بنیان و هسته های نوآور دعوت کردیم که ایده هایشان را در راستای حل آن مسائل دهند، در یک ساز و کار اینها ارزیابی می شوند و آنهایی که از پتانسیل های لازم برخوردار باشند سرمایه در اختیارشان قرار می گیرد و از آن مهم تر دستگاه متولی بخش باید بیاید به عنوان صاحب نیاز اینها را در آغوش بگیرد چون اگر سرمایه هم دهیم نهایتاً این اتصال ایجاد نشود، سرمایه ای است که خرج شده و بعد از مدتی از بین خواهد رفت.

 

 

آقای پیشوایی: ما در همان حوزه استقرار حوزه بهره وری در دستگاه‌های اجرایی، هر دستگاه اجرایی موظف است مسائل نابهره وری را شناسایی کند، یعنی بگوید این مسئله‌ای که دارم ناظر بر نیروی انسانی، سرمایه، مصارف واسطه، مدیریت و فناوری است پس یکی حوزه سرمایه است ما الان مید انید سرمایه‌های زیادی را در دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی داریم که غیر مولد است برخی از مصادیق آن را واقعاً تاسف می‌خوریم، مثلا دستگاه اولتی است که یک ملک ۹ طبقه را در بهترین نقطه تهران دارد و سه سال است که در آن بسته است، اگر بخش خصوصی بود یک هفته این کار را نمی‌کرد، چند سال است که این اتفاق افتاده است، وزارت اقتصادی و امور داریی هم فعال شده و این سرمایه‌ها را شناسایی می‌کند و بعضی از آن‌ها باید برود در خط خصوصی سازی و واگذاری و فروش بخش خصوصی و مردم بروند که این دارایی‌ها مولد شود، آن قسمتی هم که واقعاً در راستای ماموریت یک دستگاه است باید پاسخگویی ایجاد شود از طریق چرخه بهره وری یعنی شاخص سنجی بهره وری مشخص شود، دستگاه اقدام می‌گوید و ما سه ماه یک بار رصد می‌کنیم، آن برنامه چقدر اجرا شد و این سرمایه چقدر مولد شد، اگر این اتفاق بیفتد قطعاً بهره وری ما افزایش پیدا خواهد کرد منتهی نیازمند یک پیگیری و مطالبه گری جدی است که این اتفاق انشاءالله در کشور بیفتد.

 

 

آقای پیشوایی: اولا نقش شرکت‌های دولتی خیلی نقش بزرگی است و حتی از خود دو لت بعضاً در اقتصاد کشورمان بیشتر، حدود ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور مستقیم توسط این شرکت‌ها تولید می‌شود، که غیر مستقیم آن خیلی بیشتر است، از منظر اعتبارات بودجه‌ای کل دولت حدود هزار و ۳۰۰ همت اعتبارات بودجه‌ای دارد در حالی که شرکت‌های دولتی دو هزار و ۳۰۰ همت اعتبارات بودجه‌ای دارند پس شرکت‌های دولتی بخش بزرگی است، ضمن اینکه ما اختیاراتی را هم که به شرکت‌های دولتی دادیم اختیارات قابل توجهی است می‌دانید یروکراسی کمتر در تخصیص منابع دارند، هدف اصلی در دولت سیزدهم که رئیس جمهور هم تاکید کردند که موضوع بهره وری بدون لکنت و شفاف گزارش شود، ما سال گذ شته شرکت‌های دولتی حدود ۳۲۰ شرکت مشمول قانون میشدند چه قانونی قانون این را می‌گوید که شرکت‌های دولتی موظف هستند اطلاعات صورت‌های مالی شان را و یک تعدادی از اهداف و ستانده‌هایی که دارند را در اختیار ما قرار دهند و سازمان ملی بهره وری محابسبات بهره وری را انجام دهد و گزارش کند به سازمان اداری و استخدامی و سازمان برنامه و بودجه کشور و آن‌ها طبق عملکرد بهره وری مجوز پاداش اعضای هیئت مدیره دهند، خلاصه یعنی اینکه عضو هیئت مدیره شرکت‌های دولتی که بهره وری آن منفی است، پاداش ندارد.

 

 

سال قبل از ۲۲۰ شرکت ۲۰۴ شرکت به قانون عمل کردند یعنی اطلاعات را در اختیار ما قرار دادند ما محاسبه و گزارش کردیم به سازمان برنامه ما اطلاعات بهره وری این شرکت‌ها را اولا در سامانه آینه بهره وری گذاشتیم می‌توانید مراجعه کنید و ببینید کدام شرکت اطلاعات داده است و وضعیت اش به چه صورتی است امسال برای اینکه تضمین اجرایی شدن این قانون بیشتر شود قانون گذار یک مجازاتی را تعیین کرده و گفته اگر اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل از اینکه اطلاعات را دراختیار ما قرار دهند یا پاداش بدون مجوز دهند مشمول ۶ ماه تا ۲ سال حبس می‌شوند.

 

شرکت‌هایی که به ما اطلاعات نمی‌دهند را گزارش می‌کنیم به دیوان محاسبات، سازمان بازرسی و هیئت دولت، امسال بالاخره مکانیزم قوی تراست یعنی مجازات مشخصاً تعیین شده است. بزرگترین شرکت دولتی کشور که شرکت ملی نفت است پارسال اطلاعات را به ما داده یعنی مشکلی نداشتیم، شرکت‌های برخی از وزارتخانه‌ها بودند که خیلی پاسخگو نبودند، وزارت راه و شهرسازی بود که تعداد شرکت هایش کم بود، وزارت صمت قاعدتاً باید با اهتمام بیشتری به موضوع نگاه کند البته امسال ما حس می‌کنیم آگاهی بیشتری ایجاد شده و همه وزارتخانه‌هایی که پارسال کمتر همکاری می‌کردند امسال با الزام بیشتری در میدان آمده اند.

 

متاسفانه پارسال شاخص بهره وری چند عاملی شرکت‌های دولتی منهای ۱۸ و نیم بوده که امار تاسف بر انگیزی است، البته عمده آن از حوزه نفت است به خاطر محدودیت‌های فروش، اگر حوزه نفت را کم کنیم یعنی فقط غیر نفتی شود در شرکت‌های غیر نفتی آمار مثبت بوده که حدود ۳ درصد رشد شاخص بهره وری چند عاملی بوده و در بین شرکت‌های مخلتف هم شرکت‌هایی که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بودند بالاترین رشد بهره وری را داشتند.

آقای پیشوایی: ریشه این چیست که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ما رشد بهره وری خیلی خوبی دیدیم، دانش و رقابت، یعنی هر جایی که تشدید شده رقابت و دانش بنیانی و نوآوری بهره وری هم رشد کرده و جایی که به سیستم‌های انحصاری سنتی اداره شده معمولاً بهره وری کاهش داشته است.

آقای پیشوایی: متاسفانه آمار ۱۰ ساله درحوزه نیروی انسانی آمار خوبی نیست یعنی چیزی نزدیک به صفر مقداری کمتر، اتفاق مهمی باید اینجا بیفتد اتصال جبران خدمات کارکنان دولت است به عملکرد بهره وری، در یک شرکت خصوصی اگر شرکت سوده باشد طبیعتاً حقوق بیشتری می‌دهد، نیروی بیشتری استخدامی می‌کند و اگر هم سودده نباشد در بخش خصوصی برعکس می‌شود حتی تعدیل نیرو اتفاق می‌افتد، اما در دولت به این شکل نیست یعنی ما می‌بینیم بعضاً دستگاه‌هایی با نرخ‌های بهره وری منفی نه تنها کوچک‌تر نمی‌شوند متورم‌تر می‌شوند.

اتفاق خوبی که با سازمان اداری و استخدامی کشور می‌افتد این است که بخشی از جبران خدمات متصل به عملکرد بهره وری شود که این می‌تواند یک نشانه خوبی باشد، اگر من یک مدیر دستگاه اجرایی باشم عملکرد بهره وری زیر ذره بین باشد مردم، نخبگان، هیئت دولت و مجلس ببینند من اگر خروجی ام کم باشد طبیعتاً اگر مدیر عاقلی باشد و این شفافیت عملکرد هم باشد دیگر سراغ استخدام بیشتر نمی‌روم، چون اگر استخدام بیشتر کنم کسر بهره وری در مخرج بزرگ‌تر می‌شود و بهره وری پایین‌تر می‌آید. افزایش ارزش سرمایه افتخار ندارد مهم مولد سازی آن سرمایه است که خودش را در خروجی نشان می‌دهد.

 

صدور شناسنامه‌های جدیدی که در ثبت احوال می‌شود فرضاً با صد نفر نیروی انسانی روزی ۲۰۰ شناسنامه صادر می‌کنم اگر من به عنوان مدیر یک دستگاه اجرایی گفتم به من ۱۵۰ نیروی دیگر دهید این یعنی آن صدی که به عنوان شناسنامه صادر می‌کردم باید ۳۰۰، ۴۰۰ شود، وگرنه بهره وری پایین می‌آید، پس دیگر عطش مدیران برای گرفتن نیروی انسانی بیشتر اگر بهره وری ملاک باشد کاهش پیدا می‌کند، مانند بخش خصوصی که وقتی درآمدش پایین می‌آید نیرو استخدام نمی‌کند، منتهی اینجا، چون دست دستگاه دولتی در جیب بودجه عمومی است می‌گوید فرقی نمی‌کند، ولی ما می‌خواهیم این اتصال را ایجاد کنیم آن زمان دیگر این اتفاق نمی‌افتد، منتهی باید این‌ها تا گام اخر پیگیری شود دو اینکه ما به این مقدار بسنده و قانع نیستیم یعنی باید الان سه درصد از بودجه بهره وری است سال آینده ۱۰ درصد شود، البته ما هم به عنوان سازمان ملی بهره وری وظیفه داریم معیار‌ها و سنجه هایمان را برای اندازه گیری بهره وری دقیق‌تر کنیم که بتوانیم یک حرفی را با اطمینان بیشتری دهیم، اگر این سیستمی که عملکرد خروجی با ورودی دستگاه هیچ ارتباطی ندارد اگر بخواهد ادامه پیدا کند حاصلش یعنی تشدید ناکارآمدی، تشدید ناکارآمدی یعنی تشدید کاهش بهره وری و کاهش رشد اقتصادی.