افق توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران-روسیه

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ اینکه چرا هنوز از ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور برغم روابط رو به گسترش ایران و روسیه به خوبی استفاده نشده، نکته‌ای است که مقامات هر دو طرف بر آن اذعان دارند. در حال حاضر حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه سالانه به حدود سه میلیارد دلار می‌رسد که مقامات دو کشور مصمم به افزایش این حجم از روابط تجاری به ۲۰ میلیارد دلار هستند. نفت و انرژی، ​محصولات کشاورزی، ​صنعتی، ​حمل نقل، ​ مبادلات کالا‌های غیر نفتی و توسعه گردشگری از جمله ظرفیت‌های اقتصادی میان دو کشور است.
جمهوری اسلامی ایران از موقعیت ممتاز ترانزیتی بالایی برخوردار است، بویژه توسعه همکاری با اتحادیه اوراسیا زمینه را برای استفاده بهتر از این موقعیت فراهم می‌کند. مراحل الحاق ایران به توافقنامه اقتصادی اوراسیا در حال انجام است و با پیوستن کشورمان به این اتحادیه می‌توان به مجموعه اقتصادی کشور‌های روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس پیوست تا از بازار بزرگ توسعه روابط اقتصادی عرضه کالا و محصولات به ویژه در شرایطی که ایران و روسیه تحت تحریم‌های غیرقانونی قرار دارند، بهره ببریم.
مهمترین مانع بر سر تجارت ایران و روسیه، مشکلات زیرساخت‌های ارسال کالاست به رغم مرز آبی دو کشور و دارا بودن ناوگان دریایی مناسب، حجم قابل توجهی از مبادلات ایران و روسیه از طریق کشور‌های واسطه انجام می‌شود.
در حالی محصولات ایرانی بویژه محصولات کشاورزی از طریق کشور‌های آسیای مرکزی و قفقاز به روسیه صادر می‌شود که خود این کشور‌ها از صادر کنندگان عمده مواد غذایی به روسیه هستند، این موضوع موجب شده مشکلاتی بر سر راه تجار و کامیون‌های ایرانی در مبادی ورودی این کشور‌ها ایجاد شود.
همچنین تجهیز ناوگان تجاری ایران یکی دیگر از مواردی است که برای توسعه تجارت میان دو کشور باید مورد توجه قرار گیرد، اکنون کشتی‌های ایرانی که به مقصد روسیه بارگیری می‌شوند، حداکثر ظرفیتشان بین سه تا هشت هزار تُن است، در حالی که می‌توان با تقویت امکانات کشتیرانی و بندرگاهی در دریای خزر، زیرساخت‌های لازم را برای افزایش مبادلات تجاری فراهم کرد.
تکمیل خط آهن رشت - آستارا مورد دیگری است که باید در اولویت‌های طرح‌های ریلی کشور قرار گیرد، زیرا با تکمیل این خط آهن کریدور شرق به غرب فعال خواهد شد. گذرگاه ریلی چین تا هند و پاکستان و سپس داخل ایران تا رشت ادامه یافته است و با تکمیل قطعه رشت به آستارا، این خط تا فنلاند در اروپا هم گسترش خواهد یافت و می‌توان رشد یکباره روابط اقتصادی با روسیه را شاهد بود.
پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگ‌های به عنوان نهمین عضو این پیمان، بستر دیگری را برای احیای راه ابریشم و توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه به عنوان دو عضو مهم آن فراهم کرده است، کشور‌های عضو و ناظر سازمان همکاری شانگ‌های بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند. در میان این کشور‌ها چهار قدرت اتمی چین، روسیه، هند و پاکستان وجود دارد که از میان آن‌ها روسیه و چین اعضای دائمی شورای امنیت نیز هستند.
مساحت کشور‌های عضو این سازمان نزدیک به ۳۷ میلیون کیلومتر مربع معادل حدود یک چهارم سطح خشکی‌های زمین است. همچنین ۹ کشور عضو در حدود ۳ میلیارد و ۳۶۳ میلیون نفر جمعیت دارند که حدود ۴۳ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شود. این یعنی دستیابی ایران به بازار سه میلیارد نفری و فرصتی برای افزایش روابط تجاری با کشور‌های عضو از جمله روسیه است.
علاوه بر مشکلات ترانزیتی، مسائل پولی و بانکی، ​ حضور کمرنگ بخش خصوصی و آشنا نبودن تجار با اصول تجارت بین الملل و کشور روسیه از جمله موانع توسعه همکاری‌های اقتصادی دو کشور است.
با این حال و به رغم وجود همه گیری کرونا و تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران و اعمال سیاست فشار حداکثری آمریکا، رشد ۴۱ درصدی تجارت ایران و روسیه در ۹ ماهه امسال نشان از گام‌های بلند دو کشور برای توسعه مناسبات اقتصادی است.
به این ترتیب انتظار می‌رود همزمان با سفر رئیس جمهور کشورمان به مسکو با رفع موانع پولی و بانکی همگام با توسعه مناسبات اقتصادی زمینه برای سرمایه گذاری بیشتر و حضور فعال‌تر تجار و سرمایه گذاران ایرانی و روسی در دو کشور فراهم شود.
سیدمحمدرضا فخاری
خبرنگار خبرگزاری صداوسیما