کانکس، جریمه سخت دانش آموزان مناطق محروم...

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز اراک؛ قصه تکراری تحمل رنج سرمای طاقت فرسا و گرمای تموز در چهار هزار کلاس درس کانکسی و حادثه تلخ آتش ‌سوزی با بخاری‌های نفتی در مدارس روستایی و مناطق محروم کشور از جمله سوختن دختران معصوم و زیبای شین‌آبادی در شعله‌های آتش را حتما یادتان هست؟ اصلا مگر می شود بلایی که بر سرشان آمد از یادها برود!
من که فکر نمی کنم حادثه تلخ و جانسوز سوختن کودکانی که رویاهایشان در شعله های آتش بی‌توجهی‌ها خاکستر شد هرگز از ذهن ها پاک شود؟
در سال‌های پس از این حادثه ناگوار، متاسفانه حتی با وجود تجربه ای اینچنین غمبار، بارها شاهد خطرات و حوادث دیگر ناشی از سخت گذر بودن مسیر خانه تا کلاس درس، وجود وسایل گرمایشی ابتدایی و غیراستاندارد، حتی برخورد صاعقه به کلاس های درس کانکسی در استان های صاعقه خیز و نا ایمن بودن کلاس های درس دانش آموزان به ویژه در روستاهای دور افتاده و مناطق محروم کشور بوده و هستیم.
با وجود تلاش مسئولان برای حذف مدارس کانکسی در سراسر کشور که از سال 1391 در پی جان باختن دو دختر دانش آموز دختر و جراحت شدید 29 نفر دیگر در روستای شین آباد انجام شده، اما هنوز هزاران مدرسه کانکسی در کشور وجود دارد که علاوه بر خطرات احتمالی جانی، به هیچ وجه زیبنده فرزندان ایران زمین نیست.
حال سوال این است که تا کی باید منتظر بود تا مدارس کانکسی، خشتی و سنگی غیر استاندارد موجود در کشور به ویژه در روستاهای دور افتاده و محروم که تعدادشان هم کم نیست به طور کامل برچیده و حذف شوند؟
در پاسخ به این سوال باید موارد متعددی را پیگیری کنم، اما در ابتدا لازم است آمار موجود را بیان و با ارائه مستندات موجود، در خاتمه قضاوت را به شما واگذار کنم.
وجود بیش از 30 مدرسه کانکسی در استان مرکزی...
مدیرکل آموزش و پرورش استان مرکزی می گوید: هنوز 30 تا 35 مدرسه کانکسی در استان وجود دارد.
به گفته بهرام حسین‌آبادی خوشبختانه با تلاش‌های انجام شده آمار مدارس کانکسی هر سال رو به کاهش است و جمع آوری تعداد باقیمانده هم در دستور کار مسئولان قرار دارد.
او مصمم است همه تلاش خود را برای به حداقل رساندن مدارس کانکسی به کار ببندد و در عین حال هم معتقد است نامطلوب بودن این فضاها برای تحصیل دانش آموزان، بیشتر از اولیاء، برای آموزش و پرورش یک دغدغه بزرگ و مهم محسوب می شود.
اگرچه مدارس به مدت دو سال تحت تاثیر شیوع کرونا تعطیل شده اند و این دغدغه اندکی فراموش شده، اما با بازگشایی مدارس نگرانی‌ها در این زمینه برای مدارس روستایی بیشتر شده است.
برگی از اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ آموزش نوع بشر بدون تبعیض...
در همین آغاز گزارش گریزی می زنم به عدالت آموزشی که لازمه برخورداری همه دانش آموزان در یک سطح از امکانات این حوزه در شرایط یکسان است.
در اعلامیه جهانی حقوق بشر و همچنین در اسناد یونسکو موضوع حق آموزش مورد تاکید قرار گرفته است به گونه‌ای که یونسکو آموزش را یک حق طبیعی و انسانی می‌داند که همه انسان‌ها باید از آن برخوردار باشند.
بر این اساس ارائه آموزش کمی و کیفی به نوع بشر باید بر اساس شاخص های تعیین شده و چارچوب اصولی منطبق بر عدالت آموزشی ارائه شود.
این سند بر عدالت آموزشی و به دور از تبعیض طبقاتی تاکید بسیار دارد و مبین مشی آموزشی استاندارد و کیفی برای همه انسان ها خارج از دایره نژاد، دین و ملیت های مختلف است.
استاندارد، یکی از الزامات تحقق آموزش مطلوب در مدارس...
حال که برگی از منشور آموزش جهانی را ورق زدیم باید به درکی از کاربرد این قوانین برسیم تا مشخص شود چه اندازه در موضوع کیفی بودن آموزش ها تاثیرگذارند.
کارشناس حوزه اجتماعی در اینباره می گوید: با توجه به اینکه هر دانش‌آموز حداقل حدود 6 ساعت از وقت خود را در مدرسه می‌گذراند یکی از الزامات تحقق آموزش مطلوب در هر جامعه‌ وجود مدارس و کلاس‌های درس استاندارد و با کیفیت است.
امیر باستان می گوید: از جمله اصول اولیه برای آموزش، برخورداری از فضایی جذاب، دلنشین و استاندارد است.
این درحالی است که یکی از چالش‌های آموزش در نقاط مختلف ایران به ویژه مناطق کمتر توسعه یافته و محروم کمبود مدرسه و کلاس درس ایمن و استاندارد است.
تحصیل کانکسی؛ فقدان عدالت اجتماعی...
دانش‌آموزان مناطق محروم و برخی روستاهای استان مرکزی فاقد فضاهای آموزشی مناسب هستند، دانش آموزانی که مجبور می شوند در ساختمان های بدون استحکام و امنیت و یا در سازه های پیش ساخته ای تحت عنوان کانکس با حداقل امکانات تحصیلی درس بخوانند که وسایل تهویه و گرمایشی مناسب و استاندارد ندارند.
درست است که به نقل از مسئولان آموزشی کشور مدارس کانکسی در مناطقی که آمار دانش آموزان آنها پایین است و شرایط جمعیتی برای احداث فضای آموزشی مطلوب محیا نیست در نظر گرفته می شود تا دانش آموزان بتوانند به تحصیل ادامه دهند، اما پرواضح است که این اقدام به هیچ عنوان از اصول و قاعده درستی برخوردار نبوده و نیست و عدالت اجتماعی را در زمینه مساوات در بهره مندی یکسان همه دانش آموزان کشور چه روستایی و چه شهری زیر سوال می برد.
مدارس کانکسی بزرگترین معضل استان مرکزی در حوزه آموزش...
کاهش 55 درصدی تعداد مدارس کانکسی در استان مرکزی خبر خوبی است که مدیرکل نوسازی مدارس استان مرکزی آبان امسال در سومین جشنواره خیران مدرسه ساز استان اعلام کرده و گفته این مهم در طول سه سال گذشته با کمک‌ خیران، بنیادها و بانک‌ها تحقق یافته است.
البته باید قدردان تلاش مسئولان بود ولی آنچه مسلم برای حذف کامل این نوع مدارس در استان مرکزی هنوز راه درازی در پیش است که عزم جدی مسئولان را می طلبد.
به گفته حسین محمدی از آغاز سال، 84 پروژه در دست اجرا بوده که 9 پروژه با کمک مردم، 58 پروژه به صورت مشارکت مردم و دولت و تنها 17 پروژه با اعتبارات دولتی در حال اجراست که ردپای خیران استان مرکزی در 80 درصد آنها دیده می شود.
اکنون تعداد خیران مدرسه‌ ساز استان مرکزی هزار و 785 نفر است که ظرفیت بسیار مناسبی برای مشارکت در ساخت کلاس های جدید با هدف حذف مدارس کانکسی است.
وجود چهار هزار مدرسه کانکسی در کشور...
بد نیست در ادامه برای درک وسعت این مشکل آمار کشوری مدارس کانکسی را هم مرور کنیم.
باورش سخت است و شاید برای شما هم سخت باشد که بدانید اکنون 4 هزار مدرسه کانکسی در کشور وجود دارد که فرزندان این مرز و بوم با کمترین امکانات و مواجهه با خطرات مختلف در آنها مشغول به تحصیل هستند.
معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور بهمن پارسال به خبرگزاری ایسنا گفته بود تلاش می‌کنیم با احداث مدارس مقاوم و در خور شان دانش‌آموزان بساط مدارس کانکسی را در کشور برچینیم.
مهرالله رخشانی‌مهر این را هم گفته که تلاش می‌کنیم در رویکرد جدید نسبت به جایگزینی مدارس ایمن به جای مدارس کانکسی اقدامات لازم انجام شود.
البته امیدوارم این وعده ها تنها در حرف خلاصه نشود و در عمل هم شاهد برچیده شدن مدارس کانکسی در کشور و به ویژه استان مرکزی باشیم.
جور دیگر باید دید...
باز گردیم به استان مرکزی و مشکل وجود مدارس کانکسی آن.
به نظرم برای دیدن مدارس کانکسی در استان مرکزی به پیمودن راه طولانی و عبور از راه‌های سخت گذر و کوهستانی نیاز نیست.
این نوع مدارس ممکن در روستاهای نزدیک شهرستان ها باشند و حتی در ورودی شهرها که فاصله کمی هم با مرکز شهر دارند، در یک کلام می خواهم بگویم "آقایان مسئول" محرومیت بیخ گوشمان است و لازم است چشم ها را بیشتر از حد معمول باز کنید تا بهتر ببینید؛ "چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید".
رنج سرما و گرما، تاوان سخت دانش آموزان کانکسی...
دانش‌آموزان کانکسی از کمبودها رنج می‌برند؛ کمبودهایی که آنها را به تحمل سرما و گرمای مدارس کانکسی مجبور می‌کند.
وقتی سخن از تحصیل دانش‌آموزان در مدارس کانکسی به میان می‌آید شاید کسی که در جای گرم و نرم تحصیل‌ کرده نتواند درک درستی از مشکلات این قبیل دانش‌آموزان داشته باشد ولی آنچه مهم به نظر می‌رسد چگونگی تحمل سرمای زمستان و گرمای تابستان است که همین‌ رنج ها دل دانش‌آموزان روستایی را به درد می‌آورد.
مدارس کانکسی؛ تبعیض آشکار...
معلمان و دانش آموزان کم توقع و معصوم کانکسی می گویند: جایی که ما در آن درس می خوانیم در زمستان سرد و در تابستان گرم است؛ در حالی که در مدارس شهری کلاس ها در زمستان گرم است و در تابستان خنک است.
بنا به گفته دانش آموزان و مربیانِ محروم از امکانات آموزشی، درس خواندن در مدارس کانکسی در سرما و گرما با مکافات زیادی همراه است.
سرمای استخوان‌ سوز استان مرکزی که گاهی در شهرستان خنداب به 20 درجه زیر صفر هم می رسد کانکس‌ها را در زمستان غیرقابل ‌تحمل می‌کند و از سویی دیگر با شروع گرمای اردی بهشت و خرداد هم هوای داخل آنها گرم و غیرقابل‌ تحمل می‌شود.
اکنون سال هاست این بچه‌های معصوم با وجود چنین تبعیض آشکاری در کلاس‌های کانکسی درس می‌خوانند و با مشکلات زیادی مواجه هستند.
ضرورت حذف مدارس کانکسی در استان مرکزی...
بدون شک روند تبدیل مدارس کانکسی به ساختمانی در استان مرکزی باید در اولویت‌ کار مسئولان استان قرار گیرد.
با توجه به اینکه برخی مدارس کانکسی در کنار ساختمان‌های فرسوده مستقر شده‌اند، حذف آنها برای تامین ایمنی و حفاظت از جان دانش‌آموزان ضروری است.
این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که برخوردار نبودن دانش آموزان از امکانات و تجهیزات استاندارد کمک آموزشی به طور مستقیم در میزان فراگیری و کیفیت آموزش تاثیرات منفی فراوان و غیر قابل انکاری دارد.
از دیگر مشکلات مدارس کانکسی غیراستاندارد بودن فضای آموزشی و تنگ بودن جا برای تدریس است.
بعد مسافت هم مشکل بزرگی است که درد مشترک اولیای دانش آموزان این نوع مدارس است.
به علت محرومیت در مناطق روستایی و فقدان وسایل کمک آموزشی در آنها، پایین بودن سطح آموزش در مدارس کانکسی را هم می توان به فهرست مشکلات موجود آنها اضافه کرد که لزوم حذف این نوع مدارس را دوچندان می کند.
از اینرو ضرورت دارد برای تامین عدالت تحصیلی همه دانش آموزان کشور و بهره مندی یکسان آنها از امکانات آموزشی هرچه سریع تر مدارس نا ایمن و غیراستاندارد کانکسی از چرخه آموزش حذف شوند تا دیگر شاهد صدمات روحی، روانی و خسارت های جانی به دانش آموزان معصوم نباشیم.
توجیهات وجود مدارس کانکسی...
اگرچه حذف مدارس کانکسی به عنوان یک ضرورت در اولویت کار مسئولان قرار گرفته، اما یکی از توجیهات مطرح در مورد مدارس کانکسی نبود دانش‌آموز به تعداد کافی در مناطق محروم و روستاهای دور افتاده است چرا که در برخی مواقع تنها یک یا دو دانش‌آموز به تحصیل مشغولند.
برخی مسئولان می گویند ساختن مدرسه در چنین مناطقی توجیه اقتصادی ندارد، مگر اینکه موضوع مهاجرت معکوس مطرح باشد و یا قرار شود برای آینده سرمایه‌گذاری شود که البته این موضوع هم با توجه به نیاز به مدارس جدید در اولویت قرار نمی گیرد.
کندی روند حذف مدارس کانکسی و غیراستاندارد...
نگاهی هرچند کوتاه به تیتر خبرهای منتشر شده در برخی رسانه های داخلی مبنی بر ضرورت تلاش مضاعف مسئولان و نیاز به سرعت بخشیدن به اقدامات عملی برای حذف کامل مدارس کانکسی و غیر استاندارد نشان از مسیر طولانی باقیمانده دارد.
* 60 درصد مدارس بروجرد فرسوده هستند؛ کمبود تجهیزات آموزشی. (فارس - مردادماه 1400)
* 401 کلاس کرمانشاه در انتظار تجهیز سیستم گرمایشی استاندارد. (مهر - آبان ماه 1400)
* فرهنگ نگهداری فضاهای آموزشی در کشور ضعیف است. (فارس - مهر ماه 1396)
* وجود 2700 کلاس خشتی، گلی و کانکسی در کشور. (ایرنا - خردادماه 1396)
* 90 کلاس درس در اصفهان در کانکس برپا می‌شود. (مهر - تیر ماه 1396)
* 164 هزار کلاس درس نیازمند مقاوم سازی. (ایسنا - مهر ماه 1396)
* حذف مدارس کانکسی خراسان‌ جنوبی.(ایسنا - بهمن ماه 1399)
جمع‌آوری مدارس کانکسی نخستین گام اجرای طرح "آجر به آجر"...
با اجرای طرح تحولی "آجر به آجر" هرکسی با هر توان مشارکتی هر چند با سرمایه اندک می‌تواند در امر مدرسه سازی مشارکت کند و نخستین گام این طرح نیز جمع‌آوری مدارس کانکسی در کشور است.
اساس این طرح در زمینه فعالیت‌های مربوط به توسعه مشارکت‌های مردمی در ساخت فضاهای آموزشی است.
با اجرای این طرح از یک سو می‌توان از ظرفیت مردمی و مشارکت خُرد در زمینه ساخت و توسعه فضاهای آموزشی بهره جست و از سوی دیگر هم می‌تواند به یک فرهنگ اجتماعی بین همه قشرهای جامعه تبدیل شود.
استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای نقش تأثیرگذاری در عملیاتی شدن اهداف مرتبط با طرح تحولی آجر به آجر خواهد داشت.
جلب مشارکت شرکت‌ها، سازمان‌های خصوصی و دولتی و ایجاد شبکه داوطلبان مدرسه ساز هم از دیگر اهداف اجرای این طرح است که باید با جدیت دنبال شود.
خندابی ها پیشرو در حذف مدارس کانکسی...
سوم آذرماه جاری کلنگ حذف مدارس کانکسی شهرستان خنداب به زمین زده شد تا نور امید چشمان دانش آموزان محروم و معصوم این خطه از استان مرکزی را روشن کند.
اقدام شایسته و بایسته احداث دو مدرسه با مشارکت خیران مدرسه ساز استان مرکزی و دولت در مناطق محروم شهرستان خنداب با هدف رفع تبعیض، سرآغازی است برای الگو گرفتن دیگر استان ها برای نیل به غایت اصلی نظام آموزشی که همانا حذف کامل مدارس کانکسی در کشور است.
استفاده از ظرفیت بالای خیران...
عملکرد موثر خیران مدرسه ‌ساز در زمینه ارتقای کیفیت مدارس استان مرکزی ستودنی است.
خیران استان مرکزی طی سال‌های متمادی، جزو خیران تراز اول کشور بوده‌اند و همت آنان سبب تسریع در نوسازی مدارس شده است و به همین دلیل اقدامات مسئولان و به ویژه خیران نیک اندیش باید به همه مناطق محروم استان مرکزی تسری یابد و اینبار حذف مدارس کانکسی را با جدیت و فوریت در دستور کار خود قرار دهند.
اکنون که حضور و مشارکت موثر خیران مدرسه ساز استان مرکزی برای حذف مدارس کانکسی بیش از هر زمان دیگری احساس می شود استفاده از این ظرفیت با توجه به مشکلات اقتصادی دولت و کمبود منابع می‌تواند بهترین راهکار باشد.
حرف آخر...
اگرچه بنا به گفته مسئولان از زمان وقوع حوادث تلخ آتش سوزی مدارس در کشور تا کنون اقداماتی برای حذف مدارس کانکسی در استان های کشور انجام شده، اما وجود بیش از چهار هزار مدرسه کانکسی، خشتی و سنگی در کشور گویای کار ناتمام مسئولان در این مسیر است.
این موضوع مهم و بهتر است بگویم مشکل جدی در استان مرکزی هم وجود دارد و بیم آن می رود که نه تنها سلامت جسمی فرزندان عزیز این آب و خاک را تهدید کند بلکه رشد علمی و کیفیت آموزش را هم تحت الشعاع آن قرار می دهد.
با توجه به اینکه سیاست اصلی وزارت آموزش و پرورش حذف مدارس کانکسی به صورت کامل است و باید به جای آن از سازه های بتنی و فلزی برای ساخت مدارس جدید استفاده شود، با این حال مسئولان باید تلاش کنند هیچ دختر و پسری از تحصیل و استفاده از امکانات به حق خود که در قانون هم به وضوح به آن اشاره شده باز ‌نمانند.
بدون تردید بازماندگان از تحصیل در آینده برای خود و جامعه مشکلاتی را به وجود می‌آورند که گاه قابل جبران نیست و اگر قرار است بعدها هزینه های گزافی پرداخت شود، بهتر است اکنون با اعتبارات کافی هرچه سریع تر مدارس کانکسی در کشور حذف شوند.
به همین دلیل پوشش 100 درصدی دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی به ویژه سال اول باید هوشمندانه هدف‌گذاری شود چرا که در حقیقت این امر یک ضرورت انکار ناپذیر برای تعالی و رشد علمی دانش آموزان کمتر برخوردار از امکانات تحصیل به ویژه در مناطق محروم است./
نویسنده: سید احمد طباطبایی