سوگواری مجازی؛ آرامش بازماندگان یا درگذشتگان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، ایران از جمله کشور‌هایی است که در آن عزاداری برای مردگان، فرآیندی کاملا جمعی است. خانواده‌ها به محض شنیدن خبر درگذشت اقوام و آشنایان و دوستان حتی پیش از مراسم خاکسپاری به خانه بازماندگان می‌روند و رسومات عزاداری تا چهلم فرد درگذشته ادامه دارد.

با شیوع کرونا برگزاری این مراسم متوقف شده است و حتی به جز اقوام نزدیک کسی در مراسم تشییع جنازه شرکت نمی‌کند.

برگزارنشدن مراسم ترحیم و سوگواری، پذیرش و تحمل فقدان فرد درگذشته را سخت‌تر کرده است.

 

دوستم با گریه وغم واندوه فراوان از عذاب وجدانی می‌گوید که لحظه‌ای از ذهنش بیرون نمی‌رود؛ اینکه چرا درقرنطینه مانده و به سراغ پدرش نرفته است و او را در بیمارستان تنها گذاشته اند.

او می‌گوید: برای تدفین پدرش در بهشت رضا هم جز چند نفر از اقوام نزدیک کسی نرفته است و از فرزندان هم فقط دو نفر رفته‌اند که آن‌ها هم از فاصله دور با پدرشان وداع  کردند.

 

دو نفر از فرزندان نیزکه به کرونا مبتلا شده بودند حتی فرصت نکردند با پدرشان خداحافظی کنند.

بستگان هم نگران بودند، نگران از اینکه مبادا حضور در جمع موجب ابتلای آنان به کرونا شود نمی‌توانستیم بار یک عذاب وجدان دیگر را تحمل کنیم، به بهانه این که می‌خواهیم تنها باشیم، همه را مرخص کردیم.

"ختم مجازی" راهکار همدردی در دوران کرونا

کرونا اجازه نداده است که این خانواده و بسیاری خانواده‌های دارای شرایط مشابه، ناراحتی خود را از فقدان عزیز از دست رفته شان ابراز کنند.

مسئول گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی  گناباد می‌گوید: در زمان شیوع ویروس کرونا که امکان برگزاری آیین تعزیه و سوگواری وجود ندارد سوگواری از طریق فضای مجازی و در قالب گروه‌های تلگرامی راهکار مفیدی برای ابراز همدردی با بازماندگان متوفیان و از جمله فوت‌شدگان ناشی از بیماری کروناست.

اکرم صاحبی ادامه می‌دهد: همه گیری ویروس کرونا روزی به پایان می‌رسد و مردم می‌توانند در زمان لازم آیین سوگواری را در شان عزیز از دست رفته خود برگزار کنند، اما در حال حاضر می‌توان به صورت مجازی آیین سوگواری برگزار کرد، به یاد از دست رفتگان شمع روشن کرد و قرآن و ادعیه خواند و یا نهال و گل کاشت و به خیریه‌ها کمک کرد.

وی می‌گوید:  اگر تحمل این شرایط برای مردم و خانواده‌ها مشکل بود و آرامش روانی آنان را به خطر انداخته بود باید در سریع‌ترین زمان ممکن به مشاور و روان شناس مراجعه کنند.

 

مرگ غریبانه مادر و اهدا هزینه مراسم به خیریه

علی یکی دیگر ازافرادی است که مادرش را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده است او می‌گوید:از روزی که مادر را غریبانه به خاک سپرده‌اند، هنوز بر سر مزارش نرفته اند.

 

او ادامه می‌دهد: پدرم را با ماشین تا نزدیکی مزار مادر می‌بریم واو ازدور با حسرت به گورستان نگاه می‌کند و اشک می‌ریزد. البته این موضوع مربوط به زمانی است که دو هفته قرنطینه‌اش تمام شده بود. قبل از آن در خانه بود و اصلاً بیرون نیامده بود.

علی می‌گوید: خیلی سخت بود. با خودم میگفتم برایم مهم نیست مریض شوم، نمی‌توانم پدرم را تنها بگذارم. اما او با التماس از من می‌خواست از خانه اش بروم. آنقدر همه چیز برایمان غریب است که نمی‌دانم چه بگویم. مادرم ۵۷ ساله بود و مشکل خاصی نداشت؛ برایم سخت است که اینطور او را از دست داده‌ایم.

پدرم هزینه مراسم ترحیم را به یک خیریه داد وگفت: برای نیازمندان ماسک و دستکش بخرند، یک گروه مجازی هم درست کردیم و برایش ختم قرآن گرفتیم! اما بازهم دلمان راضی نیست...

شبیه این احوالات را روزانه حداقل ده‌ها نفرتجربه می‌کنند، افرادی که حتی نمی‌توانند عزیزانشان را در لحظه خاکسپاری به آغوش بکشند.

 

شرایط یکسان برای سوگواری همه افراد جامعه

یک کارشناس ارشد مشاوره نیز می‌گوید:، چون در شرایط کنونی تجمع، عامل انتقال بسیار مهمی است، افرادی که در چنین شرایطی قرار گرفتند قبول کرده اند که در شرایط یکسان با دیگر افراد جامعه قرار دارند.

مریم رمزی می‌گوید: این افراد به دلیل اینکه تجربه تلخ از دست دادن عزیز خود را بر اثر کرونا دارند خودشان تمایل چندانی به اجرای رسوم ندارند تا دچار سوگ دیگری نشوند بنابراین از حضور نیافتن دیگران دلخور نمی‌شوند.

این کارشناس ارشد مشاوره معتقد است:  اگر مجبور به حضور و همراهی سوگوار هستیم و الزاما باید در کنار فرد مصیبت دیده باشیم زمان آن را به حداقل مدت برسانیم و فاصله فیزیکی را رعایت کنیم.

مریم رمزی اینترنت را ابزار مناسبی برای همدردی با خانواده‌های عزادار در شرایط کرونا می‌داند و می‌گوید: تسلیت‌های اینترنتی و تصویری راه حل خوبی برای جلوگیری از تجمع و حضور در خانه افراد سوگوار است.

با ختم آنلاین می‌توان برای چند لحظه هم که شده در کنار دوست یا اقوام بود و با بیان جمله‌ای موجب آرامش خاطر بازماندگان شد.

 

استقبال کم برای سوگواری آنلاین

در شرایط موجود افراد زیادی از برگزاری سوگ بصورت آنلاین استقبال نمی‌کنند. در پیگیری که از بیش از ده، پانزده خانواده داغدیده در ایام کرونا داشتم  فقط دو خانواده برای عزیزان‌شان مراسم سوگواری اینترنتی برگزار کردند.

عباسی کارشناس ارتباطات معتقد است که سوگ آنلاین در خانواده‌های ایرانی مسأله جا افتاده‌ای نیست و فرهنگ ما سوگواری جمعی را پذیرفته است نه مراسم چند نفره‌ای که در اینترنت برگزار می‌شود.

 

هشدار درباره سوگ ابراز نیافته

 کارشناسان هشدار می‌دهند که یک ضلع مهم  مبارزه با کرونا، خانواده‌های داغدار هستند، در حالی که هیچ پروتکل و برنامه‌ای برای آن‌ها دیده نشده است.

معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور درگزارشی با اشاره به اهمیت سوگواری می‌گوید: اگر افراد نتوانند سوگواری کنند و داغ عزیزشان را برای خود حل کنند، دچار صدمات روحی و روانی زیادی می‌شوند که هم خودشان و هم جامعه باید در بلند مدت هزینه‌های آن را بپردازد.

درتاج می‌گوید: بیشتر تاکیدات در کشور ما در حوزه درمان بوده است و ما از بحث روحی و روانی آن غافل شده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه ۱۰ تا ۲۵ درصد افراد سوگوار دچار افسردگی‌های شدید می‌شوند تاکید کرده است: درمان این افراد الزامی است.

 

خیرات و صدقات موجب آرامش عزیز درگذشته

هرچند خانواده‌های داغدار، در این روز‌های کرونایی فرصتی برای برگزاری مراسم سوگواری و احسان برای عزیزانشان نمی‌یابند، اما براساس توصیه بسیاری از علما و کارشناسان مذهبی، می‌توانند با برداشتن قدم‌های خیر و دستگیری از نیازمندان و درماندگان، به روح خود جلا دهند و موجب آرامش  روحی عزیزشان شوند.

یک کارشناس مسایل مذهبی، با اشاره به شیوع کروناویروس در جامعه، میگوید: باید بدانیم که بلا‌ها از آزمون‌های الهی است و خداوند متعال بار‌ها در قرآن کریم به آن اشاره کرده است.

حجت الاسلام احمری می‌گوید: برخی مصیبت‌ها، چون از دست دادن عزیزان بسیار سنگین است، اما هر قدر که مصیبت و صبر عظیم باشد، اجر و پاداش آن نیز به همان اندازه بزرگ خواهد بود.

وی ادامه میدهد: خانواده‌های عزادار خیرات و صدقات را فراموش نکنندچراکه عزیزی که از دست رفته شاید نیازی به گریه نداشته باشد، اما خیرات و صدقات می‌تواند برای او موثر باشد.
‌
می‌گویند خاک سرد است. این‌قدر سرد که داغ عزیز را هم سرد می‌کند. اما شاید سردی خاک برای آن‌هایی که در روزگار کرونا رفتند، سخت‌تر عمل کند. سختی که به نظر می‌رسد سوگ آنلاین هم چاره‌ای برایش نبود.

 

نویسنده: مریم یعقوبی