صنعت داروسازی پس از انقلاب اسلامی

چکیده مصاحیه پژوهشی:

ـ  در حال حاضر، تعداد داروهای به ثبت رسیده بر حسب مولکول دارو، 2300 قلم است که 1750 قلم تولید داخل و 550 قلم وارداتی است. تعداد اقلام دارو بر حسب اشکال دارو 3500 قلم است.

ـ‌ هم­اکنون حدود 107 کارخانه داروسازی داروهای شیمیایی ، 40 کارخانه داروسازی تولید داروهای گیاهی و حدود 40 کارخانه تولیدکننده مواد اولیه و بسته بندی در کشور وجود دارد.

ـ‌ یکی از اتفاق‌ها و رویدادهای مهم در زمینه دارو بعد از انقلاب اسلامی، تولید داروهای بایوتکنولوژی با فناوری و دانش روز تا حد خودکفایی و صادرات در کشور بوده است. در حال حاضر حدود 22 قلم داروی تخصصی و فوق تخصصی از جمله داروهای بیماری‌های خاص از ابتدا و پایه در داخل کشور به صورت زیست فناوری تولید و عرضه می‌شود.

پژوهش خبری صدا وسیما: صنعت دارو در کشور، به خصوص در سال های اخیر، تحول و موفقیت چشمگیری داشته است. تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی تقریبا همه داروهای مصرفی کشور یا مواد اولیه آن، وارداتی بوده است، اما هم اکنون تنها حدود 3 درصد از مصرف داخلی،‌ وارد می شود. پژوهش خبر رسانه ملی، با توجه به اهمیت موضوع صنایع دارویی کشور، نگاهی به بررسی وضعیت کنونی و روند پیشرفت این صنعت در سال های اخیر داشته است، که در ادامه ملاحظه می فرمایید. با تشکر از دکتر احمد شیبانی، رئیس هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، که طی مصاحبه ای در تاریخ 05/ 09/ 1397 ما را در جمع آوری اطلاعات یاری کردند.

 وضعیت صنعت دارو سازی کشور، از پیش از انقلاب تا کنون
ـ پیش از انقلاب اسلامی
قبل از انقلاب اسلامی حدود 25 درصد، از داروهای مصرفی کشور، در داخل تولید می شد، که به وسیله شرکت‌های چند ملیتی، به صورت تحت لیسانس تولید بودند و تعداد محدودی شرکت‌های داروسازی داخلی وجود داشت که سهم مهمی در تولید نداشتند و بیشتر داروهای OTC تولید می‌کردند. حدود 75 درصد هم به صورت داروی آماده وارد می‌شد. در واقع قبل از سال 1357، تأمین داروی کشور، واردات محور بود. در آن سال ها، مواد اولیه دارو و مواد و لوازم بسته بندی، 100 درصد وارداتی بود و سپس در داخل تولید و تهیه می‌شد. میزان ارزبری داروی کشور در سال 1357حدود 530 میلیون دلار بود.

ـ وضعیت کنونی کشور
بعد از انقلاب اسلامی، صنعت تولید مواد اولیه دارویی و لوازم بسته بندی دارو به تدریج رونق گرفت به گونه‌ای که در حال حاضر حدود 55 درصد از مواد اولیه دارویی در داخل تولید می‌شود و بیش از 95 درصد مواد و لوازم بسته بندی در داخل تولید و نیاز شرکت‌های داروسازی را تأمین می‌کند. در حال حاضر، 97 درصد از داروهای مورد نیاز کشور از نظر عددی در داخل تهیه می‌شود و حدود 3 درصد به صورت داروی ساخته شده وارد می‌شود.

هم اکنون حدود 107 کارخانه داروسازی داروهای شیمیایی ، 40 کارخانه داروسازی تولید داروهای گیاهی و حدود 40 کارخانه تولیدکننده مواد اولیه و بسته بندی در کشور وجود دارد. 

از نظر ارز بری، داروی مصرفی کشور 35 درصد تولید داخل و 65 درصد واردات است که این، نشان از ارزش افزوده و صرفه جویی ارزی در تولید داخل است. در واقع 97 درصد نیاز دارویی کشور، که از تولید تأمین می‌شود، حدود یک دوم ارز واردات دارو را مصرف می کند. هم اکنون میزان صادرات داروی ساخته شده80 میلیون دلار است.

داروهای به ثبت رسیده پس از انقلاب اسلامی
با توجه به تدوین و اجرای نظام نوین دارویی کشور، که طرح ژنریک ، یکی از اهداف مهم آن است، از سال 1358 پس از انقلاب اسلامی، کلیه داروهای موجود در فهرست داروهای ایران ثبت و تجدید ثبت با نام ژنریک شدند.

در حال حاضر، تعداد داروهای به ثبت رسیده بر حسب مولکول دارو، 2300 قلم است که 1750 قلم تولید داخل و 550 قلم وارداتی است. تعداد اقلام دارو بر حسب اشکال دارو 3500 قلم است 

پیشرفت در زمینه داروهای زیست فناوری
یکی از اتفاق‌ها و رویدادهای مهم در زمینه دارو بعد از انقلاب اسلامی، تولید داروهای بایوتکنولوژی با فناوری و دانش روز تا حد خودکفایی و صادرات، در کشور بوده است. در حال حاضر حدود 22 قلم داروی تخصصی و فوق تخصصی از جمله داروهای بیماری‌های خاص از ابتدا و پایه، در داخل کشور به صورت زیست فناوری تولید و عرضه می‌شود، که ضمن دسترسی بیماران به این داروها، صرفه جویی ارزی قابل ملاحظه‌ای دارد و در حال حاضر نیز فرمولاسیون و تولید برخی از داروهای شیمی درمانی ضدسرطان، نیز در کشور به وقوع پیوسته و در مرحله تولید و عرضه می‌باشد. که این نیز گام مهمی به سوی خودکفایی و صرفه جویی ارزی در حوزه سلامت و دارو می‌باشد.

تولید و استفاده از داروهای گیاهی و طبیعی با استفاده از منابع داخلی با عرضه بیش از 800 قلم داروهای ثبت شده و پروانه‌دار نیز دیگر رویدادهای مهم در داروست که مربوط به اقدامات بعد از انقلاب اسلامی است. 

سخن آخر
در یک نگاه کلی به پیشرفت‌های دارویی در چهار دهه اخیر، می‌توان پی برد که خوشبختانه صنعت داروسازی، که هیچ زمینه و پشتوانه و سابقه، حداقل در حد صنعت ملی، قبل از انقلاب اسلامی در کشور نداشته است، بعد از انقلاب اسلامی، با تکیه بر اهداف مشخص و اعتقاد و تلاش دست اندرکاران حوزه دارو به عنوان یک دستاورد مهم، مطرح است و روز به روز شاهد توسعه و دستیابی به فناوری و دانش روز، در این حوزه هستیم و گواه آن تامین نیاز 97 درصدی دارو و تولید دارو های بایوتک و فوق تخصصی و تامین مواد اولیه دارویی درداخل و ثبت داروهای ایرانی در برخی کشورها و توسعه روز افزون در این خصوص است.

پژوهش خبری // تینا صالحی