آخرین نفس جنگل‌های سرطانی سمنان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، چند سالی است که آفت "واش" به جان ارسستان های استان سمنان افتاده، آفتی که همچون سرطان در جان درخت می تند و این موجودات سر به فلک کشیده را به زانو درآورده است.
بر اساس آخرین بررسی ها از 152هزار هکتار ارسستان استان سمنان، بیش از 16هزار هکتار مبتلا به آفت ارس واش شده اند که بیشترین این وسعت در شهرستان های شاهرود، دامغان و مهدیشهر قرار دارد.
 
ارس واش چیست؟
آفت "ارس واش" در اصل يك گياه نیمه انگلي است که کلروفیل ندارد و مواد غذایی اش را از میزبان می گیرد، این گیاه نیمه انگلی هنگام بلوغ روی یک میزبان، بذر خود را به اطراف پرتاب می کند و این بذرها ممکن است به گیاه کناری بچسبند.
آنگاه بذر با ترشح آنزیمی، بافت چوب گیاه را حل کرده و شروع به ریسه دهی در آوند می کند.
در این شرایط، درحالی که گیاه میزبان برای خود غذاسازی می کند، ریسه های ارس واش، غذای تهیه شده را از آوند گیاه می گیرد و به رشد خود ادامه می دهد تا همه گیاه پر از ریسه های ارس واش شود.
این گونه است که گیاه میزبان ضعیف شده و به سرطان ارس واش مبتلا می شود.
 
آتشی که ارس واش را بر سر زبان ها انداخت
کارشناسان منابع طبیعی کشور سالهاست برای از بین بردن آفت ارس واش تلاش می کنند ولی آنچه باعث شد بار دیگر نام ارس واش بر سر زبان ها بیفتد، ماجرای آتش زدن درختان ارس در مهدیشهر بود.
جمعی از مرتعداران مهدیشهری گفتند که برای از بین بردن آفت ارس واش، پارسال فقط سرشاخه های بیمار را هرس می کردند ولی امسال به این اکتفا نکردند و ضمن قطع برخی درختان ارس چند صد ساله از ریشه، آنها را آتش هم زدند.
این جمع مرتعدار و دامدار در زمان آتش زدن درختان ارس می خواستند مانع از این کار شوند و از مسئولان خواستند جنگل ارس را از بین نبرند.
 
پیشگیری از شیوع سرطان گیاهی با آتش
در آن سو اما، کارشناسان منابع طبیعی بر اساس مستندات علمی و پژوهشی تاکید می کنند که تنها راه از بین بردن آفت ارس واش اقدام مکانیکی شامل هرس کردن سرشاخه های آلوده، کف بری و در نهایت آتش زدن درخت آلوده است. 
حمیدرضا عبدوس مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدیشهر، با تمجید از حس مسئولیت پذیری و نگرانی مرتعداران این شهرستان گفت: درخت ارس گونه منحصر به فرد و از ذخایر ژنتیک کشور است و در قوانین منابع طبیعی در فهرست گونه های ممنوع القطع و حفاظتی قرار دارد.
وی گفت: با توجه به اینکه سال به سال به تعداد ارس های خشک شده اضافه می شد، کارشناسان گیاه پزشکی سازمان جنگل ها و مراتع کشور بررسی و تایید کردند ارسستان های استان سمنان به آفت ارس واش آلوده شده است
عبدوس که خود کارشناس ارشد گیاه پزشکی است گفت: باید کانون های آلودگی ارس واش را کاهش می یافت و تنها راه حذف و هرس سرشاخه های آلوده بود.
 
شیوع ارس واش و تشدید مبارزه مکانیکی
پس از حدود یک سال هرس سرشاخه های درختان آلوده، تشدید ارس واش در جنگل ها نشان داد که هرس سرشاخه های آلوده برای رفع  آفت ارس واش کافی نیست و برای از بین رفتن آن لازم شد برخی درختان از ریشه قطع و به اصطلاح کف بر شوند.
حمیدرضا عبدوس مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدیشهر گفت: خوشبختانه کف بری درختان ارس آلوده در منطقه پرور مهدیشهر موثر واقع شد میزان شیوع آن کاهش یافت.
بر همین اساس هم اکنون فقط 5تا10درصد درختان آلوده منطقه پرور، کف بر می شوند و بقیه در فهرست هرس قرار می گیرند.
در سایر مناطق علاوه بر کف بری، آتش زدن درختان قطع شده هم در دستور کار قرار گرفت تا از انتشار بذرهایی ارس واش های درختان قطع شده هم پیشگیری شود.
 
خشکسالی عامل اصلی سرطان گیاهی
آفت ارس واش حداقل از 40سال پیش در کشور وجود داشته اما علت اینکه در سال های اخیر بیشتر گریبان ارسستان ها بخصوص در استان های سمنان، زنجان، خراسان رضوی و خراسان شمالی را گرفته، خشکسالی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان می گوید: درگذشته آب فراوان بود و اگر ارسی به آفت واش دچار می شد همزمان می توانست غذای کافی برای خود و انگل مهمانش فراهم کند اما خشکسالی باعث شده درخت ضعیف شود و همان غذای اندکی هم که تولید می کند توسط آفت ارس واش بلعیده شود و اینگونه است که خشکسالی قدم به قدم باعث فرسوده تر شدن درخت مبتلا به ارس واش می شود.
علینقی حیدریان افزود: برای اجرای طرح‌های مبارزه‌ای در ارسستان هایی که درگیر این بیماری هستند قراردادهایی با پیمانکاران منعقدشده است.
به گفته وی، دامنه جنوبی البرز از گرمسار تا میامی پوشیده از جنگل های ارس است و طرح پیشگیری از شیوع ارس واش ابتدا در مناطقی که وضعیت بحرانی دارند اجرا می شوند.
 
ارس واش روی لبه سودآوری و سودجویی
با اینکه ارس واش برای درخت ارس انگل سرطانی محسوب می شود ولی خوب است بدانیم که همین انگل گیاهی منبع خوب تغذیه برای دام است.
ارس واش منبع غنی از پروتئین است و باعث افزایش شیر و گوشت گوسفندان می شود.
از این رو مرتعداران معترض به آتش زدن ارس ها از مسئولان می خواستند به آنها اجازه دهند لااقل از ارس واش ها برای تعلیف دامهایشان استفاده کنند.
استفاده از درختان قطع شده ارس به عنوان هیزم تقاضای دیگر بهره برداران مراتع است که بعد از بررسی و رایزنی های متعدد مسئولان منابع طبیعی شهرستان مهدیشهر با مورد اول موافقت و با مورد دوم مخالفت کردند.
حمیدرضا عبدوس مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مهدیشهر گفت: نتیجه رایزنی ها به این منجر شد که بهره بردارانی که می خواهند از ارس واش های مرتع خود به عنوان خوراک دام استفاده کنند می توانند برای این کار درخواست بدهند تا اجازه استفاده از محدوده ای 50تا100 هکتاری برای این کار صادر شود.
این کارشناس منابع طبیعی تاکید کرد: ارس نباید به سرنوشت تاغ دچار نشود بنابراین اجازه استفاده از درختان قطع شده ارس به عنوان هیزم داده نمی شود تا از سودجویی برخی  افراد برای قطع درختان ارس به بهانه ابتلای آنها به ارس واش پیشگیری شود.