سناریوهای متصور برای غیبت پنج هفته‌ای محمدبن‌سلمان

پژوهش خبری صدا و سیما:محمدبن سلمان عملا ًحاکم عربستان است؛ هر چند سمت او ولیعهدی پادشاه است. از ژانویه 2015 که تیم آل سلمان در عربستان به قدرت رسید، سیاست عربستان از محافظه‌کاری فاصله گرفت و به تهاجمی نزدیک شد. از آنجا که نقطه کانونی سیاست تهاجمی بن سلمان، جمهوری اسلامی ایران است، بنابراین سرنوشت شخص بن‌سلمان برای ما بسیار مهم است؛ کما اینکه پس از به قدرت رسیدن او، تقابل با ایران بسیار شدیدتر و آشکارتر و نهایتاً روابط دو کشور قطع شده است.

 نگاهی به رویدادهای قبل از حادثه تیراندازی در اطراف کاخ «الخزامی» (اول اردیبهشت 1397)
1-محمدبن سلمان با ارائه برنامه اصلاحات موسوم به «سند چشم‌انداز 2030» تمامی ساختارهای سنتی جامعه عربستان را برهم زد و برای خود دشمن تراشی نمود. چرا که بافت سنتی جامعه عربستان از طرح اصلاحات بن سلمان استقبال نکرد، خطر تقابل سنت و مدرنیته در این کشور بالا گرفت و تحریک شکاف‌های غیرفعال یا نیمه فعال جامعه سبب جبهه‌بندی‌های جدید در عربستان شد.
2-کودتا علیه محمدبن نایف ولیعهد، محمدبن سلمان را به عنوان شاهزاده‌ای دگراندیش که مسیری برخلاف مسیر حاکم بر عربستان را می پیماید، مطرح کرد.
3-بازداشت گسترده شاهزادگان و فعالان اقتصادی سعودی در آبان ماه سال 1396، جبهه‌بندی علیه محمدبن سلمان را بسیار تشدید کرد.
همه این مسائل، محمدبن سلمان را در معرض خطر قرار داد. حتی شش ماه قبل از حادثه کاخ «الخزامی»، در یکی از کاخ های پادشاهی در جده، سوءقصد دیگری به جان محمدبن سلمان صورت گرفت و محافظان او مورد اصابت گلوله قرار گرفتند.

 حادثه کاخ «الخزامی»
در شامگاه شنبه اول اردیبهشت 1397، در اطراف کاخ الخزامی (کاخ محمدبن سلمان در ریاض) تیراندازی های ممتدی رخ داد. این حادثه در عربستان بسیار غیرمعمول و غیر منتظره است؛ با پیوندی که ملک عبدالعزیز بنیانگذار سعودی، از طریق ازدواج‌های سیاسی با تمامی قبایل و طوائف این کشور ایجاد کرد، کودتا یا اقدام برای کودتا در عربستان امکان پذیر نیست. رسانه‌های رسمی عربستان با تأخیر زیادی به موضوع تیراندازی در اطراف کاخ الخزامی پرداختند. رسانه‌ها ابتدا اعلام کردند که محمدبن سلمان به پایگاه‌ آمریکایی‌ها منتقل و آسمان ریاض به روی تمامی پروازها بسته شده و حتی احتمال ورود نیرو‌های آمریکایی‌ها هم مطرح شد. رئیس پلیس ریاض بعد از تأخیری طولانی اعلام کرد که این رخداد، حادثه‌ای کاملاً معمولی و در اثر نزدیک شدن یک پهپاد به کاخ پادشاهی رخ داده است.

اما این توجیهات به دلایل زیر کاملاً رد شدند:
1- انتشار این حجم از شایعات و اخبار تنها به سبب نزدیک شدن یک پهپاد اسباب بازی غیر منطقی است.
2- تصاویر و فیلم‌هایی از صحنه درگیری منتشر شد که تیراندازهای ممتد .و سنگینی را نشان می داد.
3- مجتهد، افشاگر سعودی در توئیت‌هایی اعلام کرد که خودروهایی حامل خمپاره‌اندازهای پنجاه میلیمتری در اطراف کاخ مشاهده شده و صراحتاً محمدبن سلمان را هدف کودتا معرفی کرد. او همچنین گفت هفت نفر در جریان درگیری‌ها کشته شده‌اند.

این حادثه پس از مدتی به فراموشی سپرده شد. تا اینکه رسانه‌ها متوجه شدند حدود چهار هفته از غیبت محمدبن سلمان گذشته و بعد از حادثه الخزامی، بن سلمان دیگر دیده نشده است. کسی که عطش رسانه‌ای شدن داشت و به شدت فعال بود.
طولانی شدن غیبت محمدبن سلمان احتمالاتی را ایجاد کرد:

o مهم‌ترین خبری که در این زمینه منتشر شد، انتشار سندی در روزنامه کیهان بود که متکی بر اطلاعات یکی از منابع اطلاعاتی منطقه بود که فاش می‌کرد محمدبن سلمان زخمی شده و حتی احتمال کشته شدن او نیز وجود دارد. پس از انتشار این خبر، رسانه‌های داخلی و خارجی غربی و انگلیسی نیز به موضوع ورود پیدا کردند و غیبت محمدبن سلمان به یک مسئله تبدیل شد.
o آخرین خبر و عکسی که از محمدبن سلمان در خبرگزاری رسمی عربستان «واس» انتشار یافت، به 24 آوریل یعنی سه روز پس از حادثه الخزامی مربوط می شد، که تصویری آرشیوی بود. پس از آن تا مدت ها خبری از محمدبن سلمان نبود تا اینکه یکی از رسانه‌ها اعلام کرد، سه روز پس از حادثه کاخ الخزامی، محمدبن سلمان دیداری با «صالح بن فوزان» از اعضای هیئت کبار العلماء داشته و فیلم آن را منتشر کردند. اما باز رسانه های‌ عربی (الخلیج الجدید) به نقل از منابع خود در عربستان اعلام کرد این دیدار قبل از حادثه الخزامی بوده و فیلمش اکنون منتشر شده که همین موضوع بر پیچیدگی ماجرا افزود.
o در این مدت یک ماهه، دیدارهایی در عربستان رخ داد که بسیار بعید بود بن سلمان در آنها حضور نداشته باشد. مهم‌ترین آنها دیدار «مایک پمپئو» وزیر خارجه جدید آمریکا بود که اولین دیدار وی از عربستان بود.
0 روزنامه «رأی الیوم» به سردبیری «عبدالباری عطوان»، خبری در این زمینه منتشر کرد که در کنفرانسی در اردن، دیپلمات‌های اروپایی به شدت پیگیر حضور بن سلمان بوده‌اند. چرا که هئیت نظامی از عربستان در اردن حضور داشته و با هئیت نظامی انگلیس دیدار کرده اما در این دیدار بن سلمان که وزیر دفاع هم هست حضور نداشته است.
o محمدبن سلمان در مراسم اولین پنجشنبه ماه مبارک رمضان، در ضیافت افطاری که ملک سلمان ترتیب داده بود، حضور نداشت.
o او در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشکده افسری ملک عبدالعزیز هم حضور نداشت، در حالیکه اساساً وزیر دفاع برگزار کننده این مراسم است.
o بن سلمان در نشست شورای وزیران هم حضور نداشت که اینها همه سبب تحریک رسانه‌ها در این زمینه شد و جاهایی را که بن سلمان باید حضور می‌داشت و نبود، سریع برجسته و پررنگ کردند.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهش خبری // مریم شریف زاده