تلاش هند برای اتخاذ رویکردی متوازن میان ایران و عربستان

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما از دهلي نو، روزنامه «اکونومیک تایمز» در مقاله ای به قلم «وینه کورا» می نویسد: به دنبال خروج ناگهانی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از برجام، فصل بعدی در نمایش هسته ای ایران منحصر بر تصمیم هایی اتخاذ شده از سوي طرفهای این معامله چندجانبه می باشد.
کشورهای اروپایی به همراه روسیه و چین خواهان حفظ این معامله هستند اما دولت ترامپ مصمم است سخت ترین تحریم ها را علیه ایران اعمال کند. آمریکا امیدوار است فشار شدید اقتصادی در نهایت مسئولان انقلابی ایران را وادار به تقاضای صلح کند. البته این احتمال نیز وجود دارد که تصمیم یک جانبه آمریکا مبنی بر خروج از این معامله باعث تحکیم موضع افراطیون در ایران شود. تصمیم ترامپ باعث نگرانی در ارتباط با رقابت شدید عربستان سعودی و ایران نیز شده است.
منطقه غرب آسیا اخیراً تحت تاثیر رقابت فزاینده بین عربستان سعودی و ایران قرار گرفته است. بازیگران خارجی از جمله آمریکا و روسیه نیز در این رقابت نقش دارند. افزایش اختلافات میان ریاض و تهران نتیجه ماجراجویی های محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و تحکیم موضع منطقه ای ایران در کشورهای عراق و سوریه است. هند تا به حال موفق به حفظ روابط گرم با هر دو کشور عربستان سعودی و ایران شده است. البته این امر برای هند بسیار مشکل بوده است. دهلی نو بدون موضع گیری نسبت به اختلافات بین ریاض و تهران روابط خود را هوشیارانه مدیریت کرده است. هند سومین مصرف کننده نفت در جهان است و عربستان و ایران به ترتیب تأمین کنندگان دوم و سوم نفت این کشور می باشند.
هند حتماً سعی خواهد کرد در یک مسیر عمل گرایانه ارتباط متوازن خود را حفظ نماید. البته تحولات منطقه غرب آسیا استمرار چنین سیاستی را پیچیده تر کرده است. درباره افزایش تنش های نظامی در غرب آسیا نگرانی وجود دارد و عربستان سعودی ممکن است جهت خنثی کردن فعالیت ایران اقدامات مختلفی را انجام دهد. سعودی ها سعی خواهند کرد هزینه فعالیت ایران در سوریه، عراق، قطر و یمن افزایش یابد و هر کجا که امکان پذیر باشد، از عملیات محرمانه نیز علیه ایران استفاده خواهد کرد. 
نارندرا مودی نخست وزیر هند از توافق هسته ای ایران با صراحت حمایت کرده است. بیانیه مشترکی که طی دیدار حسن روحانی رئیس جمهور ایران در اوایل سال 2018 از هند صادر شد حمایت هند از این توافق با صراحت اعلام شد. در این بیانیه آمده است: طرف هندی بر حمایت خود از اجرای کامل و موثر برجام مجدداً تاکید می کنند. برجام همچنین به تصویب شورای امنیت سازمان ملل قرار رسیده و در زمینه عدم اشاعه و صلح ، ثبات و امنیت بین المللی از نقش مهم برخوردار است.

هند از زمان امضا توافق هسته ای سال 2015 روابط تجاری، اقتصادی و راهبردی با ایران را افزایش داده است. اکنون تاجران هندی نگرانند که روابط با ایران تحت فشار قرار گیرد. اما روابط هند و ایران فقط محدود به نفت و تجارت نیست. آرزوهای هند را درخصوص آسیای مرکزی نمی توان بدون حمایت ایران محقق کرد. تعهد هند برای ساختن بندر چابهار در ایران نیز مثالی در این خصوص است.
چالش فوری هند حفظ همکاری با ایران برای تامین امنیت انرژی و پیوند و ارتباط منطقه ای جهت دسترسی به افغانستان و آسیای مرکزی است. بندر چابهار بعنوان پاسخ راهبردی هند به بندر گوادر در پاکستان نگریسته می شود. دهلی نو و تهران فوریه امسال تصمیم گرفتند همکاری دریایی خود را گسترش دهند. در بیانیه مشترک وزارت امور خارجه هند آمده است: طرفین علاقه خود را جهت افزایش همکاری در حوزه دریایی ابراز کردند. درباره برگزاری مذاکره جهت بررسی اقدامات همکاری در حوزه دفاعی از جمله بازدیدهای بندری توسط کشتی های نیروی دریایی، آموزش و مبادلات مداوم هیأت های دفاعی توافقی بدست آمده است.
گزارشهایی وجود دارند که بین نهادهای مربوطه هندی و ایرانی جهت برخورد با تروریسم، جرایم سازمان یافته، پول شویی، قاچاق مواد مخدر و جرایم سایبری رایزنی های نهادین و مداوم وجود دارد. بعلاوه، رقابت میان عربستان و ایران قیمت های انرژی را افزایش داده و این امر نرخ رشد هند را نیز تحت تاثیرات منفی قرار داده است. هند از قیمت های نسبتاً با ثبات نفت سود برده است. مشکل دیگر این است که تشدید رقابت سعودی و ایران منجر به تشدید فعالیت های افراطی در منطقه خواهد شد که بر منطقه آسیای جنوبی نیز تاثیر گذار خواهد بود. عربستان به شدت خواستار مهار ایران است و ادامه اقدامات متوازن دهلی نو بین ریاض و تهران در آینده به سختی صورت خواهد گرفت .