بررسي چالش ها و چشم اندازهاي حفظ برجام

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما انديشکده رند در گزارشي با بررسي چالش ها و چشم اندازهاي توافق هسته اي ايران و اشاره به اينكه هزينه هاي سياسي  واشنگتن در ارتباط با دست کشيدن از توافق هسته اي بالا خواهد بود نوشت: آمريکا بايد به ماندن در توافق هسته اي ايران و قدرت هاي بزرگ ترغيب شود.

اختلافات ترنس اتلانتيک و مسئله برجام

اختلافات ترنس آتلانتيک (دو سوي اقيانوس اطلس / اروپا آمريکا) بر سر آينده توافق هسته اي ايران -يا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در ژوئيه سال 2015 حاصل شد- در حال آسيب زدن به يک توافق هسته اي است که همه طرف ها -غير از آمريکا- شاهد اجراي اهداف آن هستند. اين اختلافات همچنين باعث افزايش خطر در اين زمينه شده اند که واشنگتن و پايتخت هاي اروپايي ممکن است بر سر سوء تفاهمات با يکديگر و در مقابل ايران و سياست هاي منطقه اي گسترده تر آن همکاري کنند. به منظور جلوگيري از وقوع چنين سناريويي، گروه ئي  سه -فرانسه، آلمان و انگليس-/اتحاديه اروپا و آمريکا بايد مجراهايي جديد ارتباطي را به منظور جلوگيري از وقوع اختلافات دو سوي اقيانوس اطلس ايجاد کنند و در صورت امکان، براي حفظ توافق هسته اي ايران و تضمين مزاياي آن براي امنيت منطقه اي و جهاني، تلاش کنند. رويکردهاي آمريکا و اروپا در قبال ايران به صورت فزاينده اي با يکديگر فاصله دارد. واشنگتن و اروپا بر سر برداشت هايشان از تهديد، ابزارهاي سياست خارجي خود و رويکردهاي کلي شان در قبال تهران با يکديگر اختلاف نظر دارند. 

ايران منبع بي ثباتي نيست

بازيگران اروپايي به طور کلي ايران را يک منبع اصلي بي ثباتي منطقه اي در خاورميانه (غرب آسيا) نمي دانند و بر اهميت تعامل براي اجراي اقدامات قهر آميز تأکيد کرده اند. شمار کمي از اين مولفه ها در قبال دولت کنوني آمريکا کاربرد دارد. اين موضوع نمي تواند باعث ايجاد چالش هاي بيشتر براي همکاري دو سوي اقيانوس در ارتباط با توافق هسته اي ايران شود. با آن که دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا بار ديگر در ماه ژانويه تحريم هاي مرتبط با هسته اي اعمال شده بر ايران را تعليق کرد، اما او تأييد نکرد که توافق هسته اي همچنان در راستاي امنيت ملي آمريکا قرار دارد و بدين ترتيب، برجام در حال بلاتکليفي قرار گرفت. رئيس جمهور آمريکا در بيانيه اي که در روز دوازدهم ماه ژانويه صادر کرد به کنگره آمريکا و شرکاي اروپايي واشنگتن اولتيماتوم داد و براي اصلاح آنچه که او آنها را «نقص هاي فاجعه بار» توافق هسته اي مي خواند «براي آخرين بار فرصت داد» تا اواسط ماه مه 2018 اين نقص ها را بر طرف کنند. دولت با دائمي کردن محدوديت هاي ايران، در پي حذف «بندهاي انقضا» است و مي کوشد محدوديت هايي را بر برنامه موشکي ايران بيفزايد و اين مفاد را به گونه اي تغيير دهد تا انجام بازرسي ها «در هر زمان و هر مکان» امکان پذير شود. رئيس جمهور آمريکا اعلام کرد اگر اين شرايط محقق نشود، آمريکا به طور يکجانبه از توافق هسته اي ايران خارج خواهد شد. در همين حال، مقامات اروپايي اعلام کرده اند از برجام به عنوان اهرمي در ارتباط با موضوعات غير هسته اي استفاده نخواهند کرد و براي دست نخورده باقي ماندن توافق هسته اي، تعهدي قاطع در ميان اروپايي ها وجود دارد. با اين حال، اين موضوع نيز مطرح است که شرکاي دو سوي اقيانوس قادر نيستند راهي براي پايبند نگه داشتن آمريکا به برجام بيابند. اما حتي اگر واشنگتن از توافق هسته اي خارج شود، به منظور جلوگيري از وخامت هر چه بيشتر روابط -که باعث خواهد شد همکاري در ارتباط با ايران دشوار شود و حتي شامل وقوع يک جنگ تجاري در سراسر آتلانتيک شود- بايد هماهنگي هايي در ميان کشورهاي واقع شده در دو سوي آتلانتيک صورت گيرد يا بدون مشارکت آمريکا در توافق هسته اي، همکاري هاي ترنس آتلانتيک (دوسوي اقيانوس اطلس)  همچنان مطلوب و امکان پذير است. فراتر از همه آن که، آمريکا و اروپا در اهداف مرتبط با جلوگيري ايران از تبديل شدن به يک کشور مسلح به سلاح هسته اي، متوقف کردن توسعه موشک هاي دوربرد داراي قابليت هسته اي اين کشور، ترغيب به پايبندي به معيارهاي حقوق بشري و مهار فعاليت هاي آن در منطقه، با يکديگر اشتراک دارند. بدين ترتيب ، همچنان گزينه هايي براي حفظ اتحاد ترنس آتلانتيک و در عين حال ايجاد فرصت هايي براي همکاري هاي گسترده تر در ارتباط با ايران وجود دارد.