پژوهش خبری صدا و سیما : از اولویت­ های بیانات رهبر معظم انقلاب با موضوع «سبک زندگی» بحث «مسکن» است. ایشان در زمینه طراحی محیط شهر متناسب با سبک زندگی اسلامی معتقدند تهران به عنوان الگو و خط دهنده مطرح است: «تهران، از یک طرف نماد آبادانی، صلاح، سعادت و سبک زندگی در کشور است و از طرف دیگر به عنوان الگو و خط دهنده برای شهرهای سراسر کشور، مطرح است... باید هرچه ممکن است محیط زندگی شهر، به گونه ای طراحی و ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت­تر، امکان پذیر باشد». ایشان «نوع مسکن» را از مصادیق سبک زندگی و سبک زندگی را بخش حقیقی و اصلی تمدن معرفی می ­نمایند: «اما بخش حقیقی، آن چیزهائی است که متن زندگی ما را تشکیل می دهد؛ که همان سبک زندگی است که عرض کردیم. این، بخش حقیقی و اصلی تمدن است؛ مثل مسئله‌ خانواده، سبک ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوی مصرف، نوع خوراک، نوع آشپزی، تفریحات، مسئله‌ خط، مسئله‌ زبان ...». ایشان ضرورت فرهنگ­ سازی تدریجی برای تغییر سبک زندگی را خاطرنشان می­ سازند: «ما متأسفانه در طول سال­ های متمادی، یک چیزهائی را عادت کرده‌ایم تقلید کنیم. بنده طرفدار این نیستم که حالا در مورد لباس، در مورد مسکن، در مورد سایر چیزها، یک باره یک حرکت جمعی و عمومی انجام بگیرد؛ نه، این کارها باید به تدریج انجام بگیرد؛ دستوری هم نیست؛ اینها فرهنگ‌سازی لازم دارد. همان طور که گفتم، کار نخبگان است، کار فرهنگ‌سازان است و شما جوان­ ها باید خودتان را برای این آماده کنید؛ این، رسالت اصلی است». اینکه ما عادت طولانی به تقلید از غرب داریم. و این مساله به عنوان یک تهدید می­ تواند منجر به غلبه فرهنگ مهاجم و نابودی فرهنگ خودی شود: «ما متأسفانه در طول سال­های متمادی، یک چیزهائی را عادت کرده‌ایم تقلید کنیم. بنده طرفدار این نیستم که حالا در مورد لباس، در مورد مسکن، در مورد سایر چیزها، یک باره یک حرکت جمعی و عمومی انجام بگیرد؛ نه، این کارها باید به تدریج انجام بگیرد». ایشان فرهنگ غرب را مهاجم و نابود کننده فرهنگ های بومی و بنیان های اساسی اجتماعی معرفی می کنند: «فرهنگ غرب، یک فرهنگ مهاجم است. فرهنگ غرب، فرهنگ نابودکننده‌ فرهنگ هاست. هرجا غربی‌ها وارد شدند، فرهنگ ­های بومی را نابود کردند، بنیان های اساسىِ اجتماعی را از بین بردند».

دو نگاه و رویکرد ( فرمالیستی و محتوایی) به بحث مسکن

نگاه فرمالیستی : مدرنیته(جهانی شدن، نظام اقتصادی جهانی، تجاری شدن، صنعتی شدن، نیروی کار) جهان را درنوردیده است و ما نتوانسته و نمی ­توانیم به شیوه قدیمی زندگی کنیم. پس لاجرم باید به این شیوه از زندگی نیز عادت کرده و با تنگناهای ناشی از مدرنیسم و نظم نوین زندگی بسازیم تا از دستاوردهای آن بهره ­مند شویم. در این نگاه خانه ­های کوچک با کارکرد حداقلی و خوابگاهی به عنوان مثال به دلیل محدودیت منابع و کثرت تقاضا مثبت تلقی شده و توصیه می­ شود.

نگاه محتوایی: بر اساس این دیدگاه تقلید از اتوپیای غربی نفی می­ شود. و معتقد است برای رسیدن به اتوپیای ایرانی- اسلامی باید از تقلید طولانی مدت غرب دست کشید و برای احیا و بازخوانی داشته­ ها، احکام و شاخص­ های سبک زندگی ایرانی- اسلامی با استفاده از فنون و علوم جدید کوشید. بر اساس این دیدگاه باید امکانات حوزه مسکن را تقویت کرد و به جای تحمل وضع موجود و زندگی در خانه های کوچک و قفس گونه حداقلی و خوابگاهی به سمت ساخت محل های مسکونی و بافت شهری رفت که زندگی ایرانی و اسلامی در آن مقدور و میسور باشد.

در این پژوهش تاریخچه، پیامدها، چالش ­ها و مسائل آپارتمان­ سازی و آپارتمان­ نشینی را اشاره می ­کنیم و در جمع بندی به سه سئوال پاسخ می­ دهیم:­ 1- آیا نگاه سبک ایرانی- اسلامی به مسکن به منزله خوابگاه است؟ 2- سبک غربی به مسکن چه نگاهی دارد؟

3­- مسکن از منظر اسلام چه ویژگی­هایی دارد؟

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهش خبری // پژوهشگر: مهدی ناجی