اعلام نکردن مرگ هیرکان به علت نگرانی از احتمال تحویل ورکان به باغ وحش

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما؛ به نقل ازپایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست ، مرتضی فرید درباره نتیجه بررسی های علت مرگ هیرکان پلنگ ماده رها شده در طبیعت گلستان، گفت: با بررسی سامانه ای که سینگال های ارسالی ردیاب های ماهواره ای توسط آن تجزیه و تحلیل می شد، مشخص شد هیرکان پس از هماهنگی های اولیه و نصب ردیاب ماهواره ای 2 شهریور 95 در پارک ملی گلستان رها سازی شده بود تا 6 مهر 95 ( 35 روز پس از رهاسازی) زنده بوده و اظهارات بعدی مبنی بر زنده بودن هیرکان صحیح و مطابق با واقعیت نبوده است.  

فرید افزود: پس از غیرعادی شدن وضع سیگنال ردیاب ماهواره ای، چهار تن از افراد مرتبط با موضوع یعنی سیدمجتبی حسینی معاون اداره کل، فرزاد اکبرنژاد کارشناس حیات وحش اداره کل، سیاوش روشنیان مسئول نگهداری و حمیدرضا نجاری سرپرست معاونت پارک ملی گلستان با مراجعه به منطقه، با لاشه متلاشی شده پلنگ ماده رهاسازی شده مواجه می شوند.

وی ادامه داد: این افراد پس از مشاهده لاشه، ردیاب را در همان محل زیر یک درخت قرار داده و باقیمانده لاشه را در داخل کیسه پلاستیکی به محل اداره پارک ملی گلستان منتقل و برای بررسی DNA در داخل فریزر قرار می دهند.

مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص برخی ادعاهای مطروحه درباره جابجایی ردیاب ماهواره ای، گفت: اینکه عنوان شده چندین ماه ردیاب در پارک ملی گلستان چرخیده، صحت ندارد و بررسی سامانه مربوطه و اطلاعات موجود در آن حاکی از آن است که ردیاب از سپتامبر 2016 برابر با 6 مهر 95 ثابت بوده و جابجایی در سامانه ثبت نشده است.

این مقام مسئول درباره برخی ادعاها مبنی بر اخذ حمایت های مالی از IUCN و مراکز بین المللی، خاطرنشان کرد: هیچگونه اعتباری از طرف این مراکز به اداره کل و یا سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص داده نشده و در بررسی های به عمل آمده نیز مستندی در این زمینه مشاهده نشد. ضمن اینکه بهره گیری از کمک های بین المللی، ساز و کار و فرآیند مشخص خود را دارد و این ادعا نشان از بی اطلاعی از روندها است.

فرید با بیان اینکه اظهارات غیر واقع معاون اداره کل و اعلام نشدن مرگ پلنگ به گونه ای که عنوان شده به منظور پیشگیری از ورود افراد سودجو در زمینه خرید و فروش گونه های حیات وحش و نگرانی وی از  احتمال جلوگیری از رهاسازی پلنگ نر بوده است، گفت: اگر چه این تصمیم شخصی وی و کتمان موضوع از طرف سایر افراد و اعلام نکردن به معاونت ذی ربط یا دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست اقدامی اشتباه بوده بلکه این سازمان به طور قطع و بی اغماض با اینگونه رفتارها مخالف است و به هیچ وجه دستوری از سوی سازمان به استان ها در این زمینه ها صادر نمی شود.

وی خاطرنشان کرد: بی توجهی افراد ذی ربط به ضوابط اداری از جمله اطلاع ندادن به هنگام تلف شدن پلنگ با هر توجیهی که باشد، مراتب مطابق قوانین و ضوابط دستگاه های دولتی و سازمان ها در کمیته مربوطه بررسی و اقدامات لازم انجام می شود.

مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: جدای از نحوه رسانه ای شدن این موضوع و محدودیت ها و ایراداتی که در فرآیند نگهداری و رهاسازی پلنگ ماده وجود داشته، تردیدی نیست که باید جنبه های مثبت آموزشی و علمی نگهداری و رهاسازی پلنگ به عنوان یک تجربه مهم که قبلا سابقه ای در کشور نداشته مد نظر قرار گیرد و شرایط برای تحقیقات و فعالیت های بعدی فراهم ساخته شود.

این مقام مسئول ادامه داد: آنچه در جریان رهاسازی هیرکان به دست آمد بی شک گرانقیمت است. تجربیات دوران نگهداری، رفتارشناسی پلنگ، حفظ خصلت وحشی بودن آن و پژوهش ها و تحقیقات کاربردی بعدی که می تواند بر پایه تجربیات فعلی صورت گیرد تنها برخی از دستاوردهای رهاسازی هیرکان در طبیعت است.

فرید با بیان اینکه براساس اظهارات افراد حاضر در محل، سمت راست سر پلنگ تلف شده آثار پارگی وجود داشته که حاکی از درگیری پلنگ تلف شده با یک گونه قوی تر بوده است، گفت: بقایای میش شکار شده ای در معده پلنگ وجود داشته که نشان دهنده توانایی جانور در شکار طعمه بوده است.

وی تاکید کرد: پلنگ رهاسازی شده به مدت 35 روز که زمان قابل توجهی به شمار می رود در طبیعت دوام آورده، موفق به شکار و تداوم زندگی خود شده و نهایتا توسط گونه رقیب و قوی تر و احتمالا به دلیل اختلاف بر سر قلمرو از بین رفته است، 

فرید تصریح کرد: این در حالی است که با مقایسه ای ساده بین این پروژه و پروژه احیاء ببر که میلیاردها ریال هزینه از خرید تجهیزات تا ساخت محل نگهداری و غیره شد، نشان دهنده فاصله زیاد این دو پروژه است زیرا ببرها حتی به مرحله انتقال به سایت احداثی نیز نرسیدند.

***کمیته ارزیابی و رهاسازی گونه های شاخص و حائز اهمیت حیات وحش درباره ورکان تصمیم می گیرد.

مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص شرایط پلنگ نر و رهاسازی یا عدم رهاسازی ورکان در طبیعت، خاطرنشان کرد: روشن است که "کمیته ارزیابی و رهاسازی گونه های شاخص و حائز اهمیت حیات وحش" به ریاست معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست درباره دومین پلنگ یعنی ورکان تصمیم گیری خواهد کرد.

این مقام مسئول به سابقه نگهداری دو قلاده توله پلنگ نر و ماده در اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان اشاره کرد و افزود: مرداد 93 دو قلاده توله پلنگ نر و ماده که جلوی درب اداره حفاظت محیط زیست کردکوی رها شده بودند به اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در گرگان منتقل شدند که البته این انتقال به دلیل وجود محدودیت ها و با توجه به ضرورت دسترسی و نظارت مستمر بر زندگی این توله پلنگ ها بود گرچه اداره کل نیز فضای چندان مناسبی برای نگهداری آن ها وجود نداشت.

***گزینه اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان برای ورکان و هیرکان از ابتدا رهاسازی بود

فرید با بیان اینکه آماده سازی مکان دیگر و انتقال توله پلنگ ها که بر آن ها نام هیرکان و ورکان گذاشته شده بود، مشکلات و ملاحظات خود را داشت، اظهار کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان از ابتدا بنا را بر تحویل ندادن توله پلنگ ها به باغ وحش ها گذاشت و گزینه رهاسازی آن ها را با نصب رد یاب در نظر گرفت و بنابراین با وجود مشکلات نگهداری، تلاش شد با نوع رژیم غذایی و عدم رویارویی با انسان، پلنگ ها را برای رها سازی آماده کنند.

مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مسئولیت نگهداری توله پلنگ ها در ابتدا به فردی به نام دکتر مسعود شکیبا و سپس به سیاوش روشنیان به دلیل فعالیت های تجربی و سابقه همکاری وی در زمینه مراقبت و نگهداری حیات وحش با اداره کل و نیز به عنوان کارشناس اداره نظارت بر حیات وحش واگذار شد.

وی ادامه داد: براساس بررسی ها تغذیه دو قلاده پلنگ عمدتا از حیوانات وحشی آسیب دیده، تلف شده و شکار شده غیر مجاز بوده و برای نگهداری و تغذیه هیرکان و ورکان از مشاوره و تجربه افراد صاحب نظر استفاده شده بود.

***تحویل گونه های حیات وحش به باغ وحش ها آخرین گزینه سازمان حفاظت محیط زیست است

فرید تاکید کرد: برای سازمان حفاظت محیط زیست، اصل رهاسازی گونه های حیات وحش به منظور بازگشت به طبیعت در مقایسه با گزینه تحویل حیات وحش به مراکز مجاز و جداسازی از چرخه طبیعت که به مرگ اکولوژیک آن ها منتج می شود ارجحیت داشته و تحویل به باغ وحش ها آخرین گزینه است.

وی گفت: در خصوص هیرکان و ورکان نیز از آنجا که آماده سازی فضای مناسب و نگهداری حیوان در مکان بزرگ تر در مدت زمان کوتاه فراهم نشد و معرفی به باغ وحش ها هم جزو برنامه های اداره کل نبود، بنابراین پس از هماهنگی های اولیه و نصب ردیاب ماهواره ای 2 شهریور 95 به توله پلنگ ماده به نام هیرکان در پارک ملی گلستان رها شد.

مدیرکل دفتر بازرسی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: این اتفاق در حالی رخ داد که گزینه واگذاری پلنگ ها به باغ وحش  راحت ترین گزینه برای محیط زیست گلستان بوده و موجب خلاصی اداره کل از زحمت و هزینه نگهدای آنها می شد. بنابراین نگهداری از هیرکان و ورکان با هزینه و زحمت فراوان تحمل شد که آینده توله پلنگ ها به هیچ وجه با اسارت در باغ وحش ها گره نخورد و نباید از این تلاش مجدانه که حدود دو سال طول کشید، غافل شد.