- داوطلبان ورود به دانشگاه می­ کوشند بهترین انتخاب را داشته باشند تا بتواند آینده روشنی را برای خود رقم بزند.

- درحال حاضر علاقمندی در دانش­ آموزان به سمت رشته ­های تجربی تغییرکرده ­است.

- دانش­ آموزان در حال حاضر به رشته ­هایی تمایل دارند که آینده شغلی تضمین شده­ ای داشته باشد.

- در حال حاضر کمتر از 15 درصد داوطلبین تنها به قصد ورود به دانشگاه انتخاب رشته می­ کنند و برایشان مهم نیست کجا و چه رشته­ ای. از این این میزان تنها پنج درصد آن را خانم ­ها تشکیل می­ دهند و مابقی آقایانی هستند که برای فرار از خدمت سربازی به این مسئله تن می ­دهند.

- علاقمندی به رشته­ ای خاص در بین داوطلبان کنکور حس غریبی است و نمی ­توان روی آن حساب باز کرد.

- فرد باید آمادگی روحی و روانی لازم را برای تصدی شغلی که رشته دانشگاهی منتهی به آن می‌شود، داشته باشد.

پژوهش خبری صدا و سیما:این روزها که متقاضیان ورود به دانشگاه­ها در تکاپوی انتخاب رشته هستند؛ هر کسی می­ کوشد بهترین انتخاب را داشته باشد تا بتواند آینده روشنی را برای خود رقم بزند. ضمن اینکه علاقه مندی به رشته خاص قاعدتاَ یکی از مهم ترین فاکتورها است که باید به عنوان نخستین اولویت‌های انتخاب رشته متقاضیان ورود به دانشگاه ­ها مورد توجه قرارگیرد. هر فردی در زندگی خود با انتخاب­های زیادی روبروست که مجبور به تصمیم­گیری می­شود و اهمیت این تصمیم گیری‌ها در زندگی او ممکن است کم یا زیاد باشد. گاهی تصمیم‌گیری‌ها آن قدر مهم هستند که پای آینده به میان می‌آید و اینجاست که یک انتخاب نسنجیده و اشتباه ممکن است عواقب جبران ناپذیری را برای فرد در پی داشته باشد. در این نوشتار به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم: عوامل موثر در انتخاب رشته داوطلبان ورود به دانشگاه کدامند؟

 عوامل مؤثر در انتخاب رشته از نگاه کارشناسان

*دکتر یادگاری، استاد دانشگاه

معمولاَ در انتخاب رشته علاقمندی اولویت ندارد و افراد به خاطر والدین یا دوستانشان و یا به خاطر حرف دیگران است که رشته­ ای را انتخاب می­ کنند. مثلا ببینیم در حال حاضر چه رشته­ ای آینده شغلی و امنیت مالی مناسب دارد که داوطلبان آن را انتخاب می کنند.

*دکتر دانایی؛ استاد دانشگاه

درحال حاضر علاقمندی در دانش ­آموزان به سمت رشته­ های تجربی تغییرکرده­است به این معنی که دانش ­آموزان در حال حاضر به سمت رشته­ هایی تمایل دارند که آینده شغلی تضمین شده ­ای داشته باشند. در حال حاضر بیش از نیمی از داوطلبین کنکور به فکر آینده شغلی خود هستند؛ به این معنی که آنها رشته­ های پزشکی که آینده شغلی تضمین شده ­ای دارند انتخاب می­ کنند. خانواده ­ها در این مرحله ویژه؛ در نقش مشاور باتجربه ­ای هستند که دانش ­آموز را به سمت رشته­ هایی هدایت می­ کنند که درآن رشته خود یا دیگران تجربه موفقی داشته­ اند.

در حال حاضر؛کمتر از 15 درصد داوطلبین تنها به قصد ورود به دانشگاه انتخاب رشته می­ کنند و برایشان مهم نیست کجا و چه رشته ­ای؛ که از این درصد؛ 5درصد آن را خانم­ ها تشکیل می ­دهند و مابقی آقایانی هستند که برای فرار از خدمت سربازی به این مسئله تن می ­دهند. 

*دکتر کدخداپور، کارشناس هدایت تحصیلی

پنج معیار اصلی در انتخاب رشته داوطلبین ورود به داشنگاه عبارتند از: بازارکار؛ استعداد و علاقه ؛ وجه اجتماعی ؛ نظر موجه (تجربیات شخصی موفق) اطرافیان (والدین، اقوام‌ و دوستان) ؛ نیازهای جامعه و کشور. این پنج معیار در جایگاه خودشان مهم هستند و داوطلبین می‌توانند به چند روش این معیارها را اعمال کنند و انتخاب رشته کنند. مهم ترین عامل علاقه و استعداد است نه علاقه فانتزی از دوران بچگی؛ علاقه را باید جدی و علمی سنجید و روی آن کار کرد. همچنین انتخاب رشته افراد؛ عمدتاَ براساس تیپ شخصیتی آنان صورت می­ گیرد. خصوصاَ داوطلبینی که از شهرستان ها برای ادامه تحصیل به تهران می آیند.  

*دکتر مجیدی، استاد دانشگاه امام صادق(ع)

انتخاب رشته داوطلبان؛ عمدتاَ بر اساس امنیت شغلی آنان صورت می ­گیرد. به عنوان نمونه؛ داوطلبین علوم ریاضی طبق شنیده­ های خود به انتخاب رشته ­های علوم انسانی روی می ­آورند. بنابراین علاقه مندی داوطلبان ریاضی فیزیک به رشته انتخابی خود؛ عمدتاَ علاقه ­ای کاذب است و همین امر باعث می ­شود دربدو ورود رشته ای انتخاب کنند که تضمین کننده آینده شغلی آنان باشد. بنابراین علاقمندی به رشته ­ای خاص در بین داوطلبان کنکور حس غریبی است و نمی ­توان روی آن حساب باز کرد. 

* فردین منصوری، کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی

آدم‌ها با علائق‌شان زندگی می­ کنند، انتخاب رشته تحصیلی یکی از مهمترین انتخاب‌هایی است که آینده تحصیلی و شغلی دانش آموزان را رقم می­زند، خانواده­ ها باید در انتخاب رشته فرزندانشان به علایق آنها توجه کنند و تلاش نکنند تا علایق خود را به آنها تحمیل کنند. اولویت‌های دیگر توانایی‌های فرد برای تحصیل و حضور موفق در یک رشته تحصیلی است. چراکه اگر فردی از نظر علمی، جسمی و جنسیتی توان حضور در یک رشته را نداشته باشد قطعا نخواهد توانست در آن رشته موفق باشد.

عوامل مؤثر در انتخاب رشته

* عوامل فردی و درونی

1- انگیزه: معمولاً فراهم آمدن مجموعه‌هایی از شرایط و مقتضیات که موجب انگیزش فرد برای وصول به هدفی می‌شود، مبنای شکل‌گیری و ایجاد این عامل، یعنی انگیزه می‌گردد.

۲- علاقه: گرچه انگیزه و علاقه ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و شاید بتوان علاقه را نوعی انگیزه بالفعل قلمداد نمود، ولی بهتر است در مسائل حساسی مانند انتخاب رشته که به آینده داوطلب مربوط می‌شود، هر کدام را در جایگاه ویژه خود قرار دهیم، بدون آن‌که ربط مستقیم آن‌ها را نادیده بگیریم.

۳- شناخت کافی داوطلب ازرشته دانشگاهی: شناخت مبین آگاهی و معرفت کافی از موضوع مورد بررسی و انتخاب است. علاقه بدون شناخت نمی‌تواند واقعی باشد. ممکن است داوطلب بدون شناخت رشته‌های دانشگاهی در خود انگیزه قوی برای تحصیلات عالیه بیابد. ولی نمی‌تواند نسبت به رشته‌ای که هیچ شناختی از آن ندارد، علاقه‌مند باشد.

۴- توان علمی: مسئله توان علمی متفاوت از انگیزه و علاقه است. می‌توان انتظار داشت که هر صاحب علاقه‌ای لزوماً برای ادامه تحصیل در شته مورد علاقه‌اش توانمند نیز باشد. برای ورود به یک رشته مشخص دانشگاهی باید از توان علمی لازم برخوردار بود. سوابق تحصیلی و نتیجه کنکور مناسب‌ترین ملاک‌های در دسترس برای ارزیابی این توانایی هستند. از این مطلب می‌توان به لزوم تناسب توان علمی با سطح دشواری رشته تحصیلی یاد کرد.

۵- استعداد تحصیلی: منظور از استعداد، توانایی ویژه در انجام دادن بعضی از فعالیت‌ها و اموری است که فرد را از افراد مشابه متمایز می‌سازد. بهترین حالت آن است که استعداد تحصیلی با تلاش سخت و مستمر برای کسب علم توأم شود تا این استعداد‌ها در صحنه جامعه بدرخشند و بدیهی است که این‌گونه افراد در همه صحنه‌های رقابت علمی پیروز خواهند بود.

* عوامل بیرونی و اجتماعی

 همه عوامل و افرادی که با داوطلب در تماس و مراوده بوده و به نوعی در تصمیم‌گیری‌های وی در ارتباط با انتخاب رشته تأثیر می‌گذارند را محیط بیرونی می­ گویند. در این خصوص از خانواده، مدرسه، دوستان و جامعه‌ای که داوطلب را مستقیماً احاطه کرده و با او برخورد دارند، می‌توان نام برد.

عامل اشتغال نیزدر انتخاب رشته دانشگاهی، نقش دوگانه‌ای را ایفا می‌کند. برای برخی ورود به دانشگاه اصولاً تصدی شغل‌های خاص است که بدون قبولی در آن رشته دانشگاهی، وصول به آن امکان‌پذیر نیست. برای برخی دیگر قبولی چنان مهم است که اصولاً در زمان انتخاب رشته به مسأله اشتغال مرتبط با آن رشته توجه نمی‌کنند.

 سخن آخر

اصولاَ انتخاب رشته وضعیتی است که آینده فرد را از جهت شغل آینده ای که از قبل این انتخاب صورت می­ گیرد را رقم می زند. داوطلب باید از نظر روحی و روانی آمادگی لازم برای پذیرش شغل مرتبط با رشته تحصیلی خود را داشته باشد. به عنوان مثال کسی که دیدن قطره­ای خون برای او غیر قابل تحمل است؛ نباید رشته‌ای انتخاب کندکه در زمان اشتغال همواره امکان این برخورد برایش وجود داشته باشد. به ‌هر حال فرد باید آمادگی روحی؛ بدنی و روانی لازم برای تصدی شغلی که رشته دانشگاهی منتهی به آن می‌شودرا، حتماً داشته باشد.

از سوی دیگر درانتخاب رشته عواملی چون خانواده، دوستان و همسالان هم دیده می شود که با تاثیر مثبت و منفی نقش موثری را درانتخاب داوطلبان ایفا می ­کنند. اما به نظر می رسد داوطلبان ورود به دانشگاه این روزها برخلاف داوطلبان قدیمی ­تر در انتخاب رشته تحصیلی خود بیشتر نقش دارند تا دیگران که این امرمی تواند نشان دهنده بلوغ فکری نسل جوان امروز در مقایسه با گذشته ­های دورتر باشد.